روش شناسی ارتباطات تعاملی و تعارضی گزاره‌های اخلاقی و حقوقی بر اساس سیرة عملی و نظری امام خمینی(س)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فقه و حقوق خصوصی دانشگاه شهید مطهری، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری فقه و حقوق خصوصی دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

 تأثیر متقابل اخلاق و حقوق بر یکدیگر از مباحث مهمی است که از دیرباز محل اختلاف علمای حقوق و اخلاق بوده است. در این میان بررسی سیرة نظری و عملی امام خمینی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ زیرا ایشان به عنوان یک فقیه و عارف بزرگ، صاحب آرای ارزشمندی در زمینة حقوق و اخلاق هستند.
با مطالعة سیر تحول مکاتب حقوقی و اخلاقی چند سؤال مهم مطرح می‌شود. مهم‌ترین مسئله روش­شناسیِ تحلیلِ موضوع است. این روش بسان نقشه‌ای است که ما را جهت یافتن پاسخ صحیح یاری می­دهد. مطابق فرضیة مقالة حاضر، نخست باید با توجه به دیدگاه و روش امام درخصوص تقسیم علوم، به فهم دقیق و مشترکی از اخلاق و حقوق و جایگاه آنها  دست یافته و تحلیل مناسبی از سیرة بنیانگذار نظام حقوقی مربوطه ارائه دهیم. در وهلة دوم ضروری است با توسل به علم منطق و ارتباطات چهارگانه، صور مختلف ارتباطی را ترسیم نموده و بر اساس آن حکم حالات تعارض را بیابیم. در پایان نیز برای ملموس شدن موضوع، به مثال‌هایی از حقوق ایران بسنده می­شود.

کلیدواژه‌ها


-           امام خمینی، سیدروح‌الله. (۱۳۸۱) تفسیر سوره حمد، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س).‏
-          ـــــــــــــــ .  (۱۳۸۲) شرح جنود عقل و جهل‏، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی‏‏(س).‏
-          ـــــــــــــــ .  ‏(۱۳۸۳) شرح چهل حدیث، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی‏‏(س).‏
-          ـــــــــــــــ .  (بی‌تا) کشف اسرار، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی‏‏(س).
-           ـــــــــــــــ .  (1368) وصیت نامه سیاسی الهی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی‏‏(س).
-          ـــــــــــــــ .  (1348) ولایت فقیه، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی‏‏(س).
-          ـــــــــــــــ .  (1385) صحیفه امام (دوره 22 جلدی)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی‏‏(س)، چاپ و نشر عروج، چاپ چهارم.
-          دانش پژوه، مصطفی. (1391) شناسه حقوق، تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، انتشارات جنگل.
-          دیلمی، احمد و مسعود آذربایجانی.(1379) اخلاق اسلامی، قم: معارف.
-          ‌ روپیه‏. (1348) تئوری عمومی حقوق‏، تهران: شرکت سهامی انتشار.‏
-          ‌ ریپر، ژرژ. (۱۳۲۶)‏ قاعده اخلاقی در تعهدات مدنی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم.‏
-         ‌ سمیر عالیه. (1412ق) علم القانون و الفقه الاسلامی‏، بیروت: مؤسسة الجامعة للدراسات و النشر و توزیع.
-           سنهوری، عبدالرزاق احمد. (1390) الوسیط فی شرح القانون المدنی الجدید‏، مترجم محمدحسین دانش‌کیا و دیگران، قم: انتشارات دانشگاه قم.‏
-          عالی پناه، علیرضا. (1389)تقریرات درس علوم انسانی اسلامی، دانشگاه امام صادق(ع).
-          عامر، عبدالعزیز. (1969) المدخل لدراسته القانون المقارن بالفقه‌الاسلامی‏، قاهره: المطبعة العالمیه.‏
-          قانون اجرای احکام مدنی.
-          قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
-          قانون آیین دادرسی مدنی.
-          قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی.
-          کاتوزیان، ناصر.(1377)فلسفه حقوق، تهران: شرکت سهامی انتشار.
-          ـــــــــــــــ .  (1383) مقدمه علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران، تهران: شرکت سهامی انتشار.
-           منصور، محمد حسین. (1424)المدخل الی القانون‏‏، بیروت: منشورات الحلبی الحقوقیه.
-          مطهری، مرتضی. (1384) انسان کامل، تهران: انتشارات صدرا، چاپ سی و سوم.
-          مهدوی کنی، محمد رضا. (1382) نقطه‌‌های آغاز در اخلاق عملی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
-          موسوی بجنوری، سید محمد. (1385) بررسی نقش اخلاق در فقه، تهران: روزنامة اطلاعات.