مرگ، قیامت و امور آخرتی در آثار عرفانی امام خمینی(س)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه عرفان اسلامی، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، تهران، ایران.

2 دانشجوی دکتری عرفان اسلامی، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

اعتقاد به معاد و قیامت، یکی از اصول مسلّم ادیان توحیدی و به‌خصوص دین اسلام است؛ به‌طوری‌که نزدیک به یک‌سوم آیات قرآن به معاد اختصاص‌یافته است. مفسران آیات قرآن را حمل بر ظاهر آن‌ها نموده، آن‌ها را انذار، وعده‌ووعید خداوند می‌دانند؛ اما عارفان با توجه به تأویل آیات، باطن آن‌ها را گویای مفاهیم دیگری می‌دانند. در همین راستا، امام خمینی نیز آیات معاد را تأویل نموده است؛ او قبر را عبارت از ملکات انسان و فشار قبر را نیز ملکات ناشایست انسان می‌داند که پس از مرگ برای انسان کشف خواهد شد. ایشان نیز پیرو حکما و عرفا، بهشت و جهنم را بنا به‌قاعده امکان اشرف، اکنون موجود دانسته، فنای در ذات احدیت را قیامت کبرا و خروج سالک از افق تعینات در قوس صعود را یوم‌القیامه می‌داند.
این پژوهش، با مروری بر آثار عرفانی امام، سعی در تبیین دیدگاه ایشان در مورد امور آخرتی از قبیل قبر، برزخ و قیامت دارد.

کلیدواژه‌ها


-         آملی، سید حیدر بن علی. (1382) انوار الحقیقه و اطوار الطریقه و اسرار الشریعه، قم: نور علی نور.
-         آملی، سید حیدر بن علی. (1368) جامع الاسرار، تهران: انتشارات علمی فرهنگی، چاپ اول.
-         ابن عربی، محمد بن علی. (2006) تفسیر ابن عربی، بیروت: دار الکتب العلمیه، چاپ دوم.
-         ابن عربی، محمد بن علی. (بی‌تا) فتوحات مکیه، بیروت: دار الفکر، چاپ دوم.
-         اردبیلی، سید عبد الغنی. (1381) تقریرات فلسفه امام خمینی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول.
-         امام خمینی، سید روح الله. (1392) شرح چهل حدیث، تهران:مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ دوم.
-         امام خمینی، سید روح الله. (1370) آداب الصلاة (آداب نماز)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
-         امام خمینی، سید روح الله. (1383) سرّ الصلاة (معراج السالکین و صلاة العارفین)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، چاپ نهم.
-         امام خمینی، سید روح الله. (1388) شرح دعاء السحر، ترجمه فهری، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
-         امام خمینی، سید روح الله. (1385) صحیفه امام (دوره 22 جلدی)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)،چاپ چهارم.
-         انصاری، عبدالله بن محمد. (1385) منازل السائرین، قم: منشورات بیدار، چاپ شریعت.
-         ایزوتسو، توشیهیکو، (1389) صوفیسم و تائوئیسم، ترجمه محمدجواد گوهری، تهران: انتشارات روزنه، چاپ چهارم.
-         جوهری، اسماعیل بن حماد.(1404ق) صحاح اللغه، بیروت: دارالعلم، چاپ سوم.
-         حکیم، سعاد. (بی تا) معجم الصوفی، بیروت: دندره للطباعه و النشر، چاپ اول.
-         راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1992) مفردات، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
-         طباطبایی، محمدحسین. (1417 ق) المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی، جامعه مدرسین حوزه علمیه.
-         عبدالرزاق کاشانی، عبدالرزاق بن جلال الدین. (1426ق) اصطلاحات الصوفیة، مصحح عاصم ابراهیم کیالی، بیروت: دارالکتب العلمیه.
-         علامه حلی، حسن بن یوسف. (1307 ق) باب حادی عشر، چاپ سنگی، تهران: مطبعه حاج ابراهیم تبریزی.
-         عین القضاة، عبدالله بن محمد. (1962) زبدة الحقایق فی کشف الدقایق، پاریس: دار ببیلیون.
-         غزالی، ابو حامد. (1416ق) رسائل الغزالی، بیروت: دارالفکر.
-         فیض کاشانی، ملا محسن. (1387) کلمات مکنونه، تهران: مدرسه عالی شهید مطهری.
-         قاسانی، عبد الرزاق. (1385) شرح منازل السائرین، قم: انتشارات بیدار.
-         قونوی، صدرالدین. (1381) اعجاز البیان، قم: چاپ دفتر تبلیغات اسلامی.
-         قونوی، صدرالدین. (1371) الفکوک (ترجمه و متن)، تهران: انتشارات مولی.
-         قیصری، داوود. (1386) شرح فصوص، قم: مؤسسه بوستان کتاب، چاپ دوم.
-         همدانی، علی بن شهاب‌الدین. (1370) ترجمه و متن اسرار النقطه یا توحید مکاشفان، تهران: کتابخانه مستوفی، چاپ دوم.