ORIGINAL_ARTICLE
مفهوم «کالای معیوب» در تحقق خیار عیب در فقه و حقوق با رویکردی بر نظر امام خمینی(س)
یکی از راههای جلوگیری از ضررهایی که ممکن است در نتیجة معاملات به متعاملین وارد شود، اعمال خیار عیب از جانب ذی الخیار است. طبیعی است که این حق زمانی برای افراد ثابت میشود که کالای مورد معامله به هنگام عقد معیوب باشد. حال اگر تعریف، ملاک و ضابطة مناسب و دقیقی از «عیب» در دست نباشد، اجرای مقررات مربوط به خیار عیب با مشکل مواجه میشود. در نتیجه رسیدن به هدف تشریع آن، یعنی جبران ضرر ناروا محقق نمیشود. در این مقاله سعی شده است تا با نقد و بررسی تعاریف ارائه شده از جانب فقها، به نارسایی این تعاریف به نسبت تولیدات پیچیده و صنعتی جهان امروز اشاره شود. همچنین در ادامه با ذکر تمایزات مفهوم عیب با مفاهیم دیگری چون «فقدان وصف»، «عدم مرغوبیت کالا»، «تدلیس» و ... به تحدید گسترة مفهومی عیب پرداخته میشود.
https://matin.ri-khomeini.ac.ir/article_61645_dbee31b21b4872cf22d3ad3522fabab6.pdf
2012-09-21
1
24
خیار عیب
تدلیس
قاعدة غرور
عیوب مشترک
فسخ
سید محمد
موسوی بجنوردی
mosavi@ri-khomeini.ac.ir
1
استاد گروه فقه و مبانی حقوق و مدیر گروه حقوق و علوم سیاسی دانشگاه خوارزمی (تربیت معلم)
AUTHOR
رضا
احمدی
reza.ahmadi149@gmail.com
2
دانشجوی دکتری فقه ومبانی حقوق اسلامی دانشگاه عدالت، تهران، ایران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی تفاوت مسائل اصولی و قواعد فقهی
هر یک از بزرگان علم اصول، با تمرکز بر نکتهای سعی کردهاند که تمایزی را بین قواعد فقهی و مسائل اصولی پیدا کنند. مرحوم آخوند با تکیه بر میزان شیوع این مسائل در «ابواب فقهی»، مرحوم خویی با توجه به «حکمیه» یا «موضوعیه» بودن شبهه در یکی از نظریات خود و عنایت به تفاوت «استنباط» و «تطبیق» در نظریه دیگر، مرحوم حکیم با پیش کشیدن «توقف هر یک از مسائل بر دیگری و عدم آن»، مرحوم نائینی با موضوعیت دادن به میزان انتفاع «مجتهد» و «مقلد» از این مسائل در نظریه اول و ملاک قرار دادن «کلی» یا «جزئی» بودن نتیجه حاصله در نظریه دوم، و در آخر مرحوم امام با طرح «آلی» یا «استقلالی» بودن مسائل، سعی در حل این مسائل داشتند.
از میان این نظریات، تنها مبنای مرحوم آخوند و حضرت امام میتواند راه حل جامع برای حل این مهم باشد.
https://matin.ri-khomeini.ac.ir/article_61647_98bde22645c14882c8a129f22406e1da.pdf
2012-09-21
25
43
مسألة اصولی
قاعده فقهی
ابواب فقهی
شبهه حکمیه
شبهه موضوعیه
استنباط
تطبیق
مجتهد
مقلد
آلی
سید حسن
خمینی
info@ri-khomeini.ac.ir
1
تولیت مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) و رئیس هیأت امنای پژوهشکده امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
فطرت و اخلاق از منظر امام خمینی(س)
پیامبر اکرم(ص) که مشرّف به خطاب وَ إِنَّکَ لَعَلَىٰ خُلُقٍ عَظِیمٍ و بعثتش منّتی بزرگ از جانب پروردگار بر بندگان است، میفرماید که من برای کامل کردن مکارم اخلاق به رسالت مبعوث شدم. فرمایش آن حضرت این نکتۀ دقیق و قابل توجّه را به ذهن متبادر می کند که فطرت و دین الهی بر اساس اخلاق استوار است و استاد بزرگ اخلاق، امام خمینی نیز علاوه بر توصیههای مکرّر، بخشی از شرح حدیث بیست و نهم در کتاب وزین شرح چهل حدیث را به بیان ارزش و اهمیّت خصلتهای نیکوی انسانی و مکارم اخلاقی اختصاص دادهاند. در مقالة حاضر پس از بیان معانی فطرت و ارتباط آن با اخلاق، به تبیین دیدگاه حضرت امام خمینی در این امر پرداخته میشود. ایشان که اصلاح جامعه و سوق بشر به سوی سعادت را مقصد اصلی آفرینش میدانند، از بیم آنکه مبادا تصوّر فطری بودن اخلاق، موجب ناامیدی گرفتاران سوء خلق شود و در صدد علاج برنیایند، بهصراحت درمان پذیر بودن هر خلقی را، اگر چه ملکه شده باشد، چنین بیان میفرمایند که مقصود از طبیعی بودن و فطری بودن خُلقی، آن نیست که ذاتی غیر قابل تغییر است، بلکه جمیع ملکات و اخلاق نفسانیّه، تا نفس در این عالم و در تحت تصرّف زمان و تجدّد واقع است، قابل تغییر است. و انسان میتواند جمیع اخلاق خود را متبدّل به مقابلات آنها کند. ایشان همچنین در فصلی با عنوان «مبادی محاسن اخلاقی و مَساوی آن»، به نظر علمای فنّ اخلاق که مجموع فضایل نفس را در تحت چهار جنس حکمت، عفّت، شجاعت و عدالت بر شمردهاند، اشاره می فرمایند تا شوق تخلّق به اخلاق الهی را در سالکان راه و حتّی غافلان نا آگاه ایجاد نمایند.
https://matin.ri-khomeini.ac.ir/article_61673_a0b1e49da723b56a2c987946f6dc0066.pdf
2012-09-21
45
60
فطرت
اخلاق
امام خمینی
اخلاق نفسانیه
ملکات
حکیمه
دبیران
dabiran@tmu.ac.ir
1
استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی.
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل فقهی ـ حقوقی عیوب مجوز فسخ نکاح با رویکردی بر نظر امام خمینی(س
در این مقاله با توجه به جایگاه قاعدة لاضرر و لاحرج در استنباطات فقهی، تلاش شده تا ثابت شود عیوب مذکور در روایات و متون فقهی، حصری نبوده و از باب تمثیل است. بنابراین، ملاک موجود در این عیوب ــ که عمدتاً مهلک بودن یا مستلزم ضرر فراوان بودن است ــ اگر در بیماریها یا عیوب دیگری از جمله بیماریهای جدید مثل ایدز یا بیماریهای روانی، وجود داشت، این بیماریها و عیوب نیز جزء عیوب مجوز فسخ نکاح به حساب میآمدند. همچنین ثابت میشود که بیماری جذام و برص از عیوب مشترک بین زوجین است و در صورتی که مرد هم به یکی از این عیوب مبتلا شود، زن حقّ فسخ نکاح دارد. امروزه با توجه به پیشرفت علم پزشکی، امکان معالجه و درمان بسیاری از بیماریها وجود دارد، لذا در صورت درمان، به دلیل اینکه ضرر و عسر و حرج ناشی از بیماری منتفی میشود، جواز فسخ نکاح نیز منتفی است.
با توجه به نظر حضرت امام خمینی راهکار طلاق نیز به دلیل اینکه در مواقعی خود، مستلزم عسر و حرج است روش مناسبی به نظر نمیرسد، لذا در مواردی، راهکار فسخ، در مقایسه با طلاق، قابل دفاع است.
https://matin.ri-khomeini.ac.ir/article_61674_026e0af015edf6eefc2bd3c85924e3ec.pdf
2012-09-21
61
84
فسخ نکاح
عیوب
تدلیس
تخلف از شرط صفت
لاضرر
لاحرج
حسین
ناصری مقدم
naseri1962@gmail.com
1
دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
مظاهر
نامداری موسی آبادی
mazahernamdari@yahoo.com
2
دانشجوی دکترای فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
اعتبار و ماهیّت حدیث «علی الید» با رویکردی بر آرای امام خمینی(س)
از مباحث مهم و اساسی در حقوق اسلامی بحث از ضمان و مسئولیت مدنی اشخاص در قبال یکدیگر است. بر این مبنا، آیات و روایات مختلفی در کتاب و سنّت نقل شده است. یکی از مهمترین این روایات، روایت رسول اکرم(ص) است که: «علی الیدماأخذت حتی تؤدیّه» که به موجب آن هرکسی بدون اذن مالک بر مال دیگری تسلط پیدا کند ضامن آن مال محسوب میشود که در صورت بقای عین، موظّف به ردّ مال به صاحب آن و در صورت تلف یا متعذر بودن ردّ عین،مکلّف به ردّ مثل یا پرداخت قیمت آن به مالک است.
فقها در کتب فقهی خود در بسیاری از مسائل فقهی مانند: غصب، بیع، ضمان، عاریه و رهن به این حدیث تمسک جستهاند، اما از آنجا که از این حدیث اثری در معاجم حدیثی و کتب اربعه روایی شیعه نیست، برخی از فقها استناد به این حدیث را مورد تردید قرار دادهاند. از طرف دیگر، بین کسانی هم که به این حدیث استناد کردند در تبیین قلمرو و شمولات این حدیث اختلاف نظرهای گستردهای وجود دارد. بنابراین باید با مداقّه و دقت نظری ژرف در این حدیث ضمن دفاع از اعتبار آن، به تشتت آرا خاتمه داد و قدر متیقنی برای این موارد اختلافی تبیین کرد.
https://matin.ri-khomeini.ac.ir/article_61723_dcec7da4b4be06d1dc49739aef7bcad4.pdf
2012-09-21
105
126
ضمان
حدیث علی الید
استیلاء
اخذ
تأدیه
ضمان منافع
حسین
نمازیفر
h.namazifar@yahoo.com
1
استادیار و عضو هیأت علمی دانشگاه بین المللی امام خمینی(س) قزوین
AUTHOR
صالح
سعادت
saleh_saadat@yahoo.com
2
کارشناس ارشد فقه و حقوق اسلامی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مطالعة تطبیقی نظریه خلافت راشده سنهوری با نظریه ولایت مطلقه فقیه امام خمینی(س)
نظریه ولایت مطلقه فقیه از ابتکارات امام خمینی در زمینه فقه حکومتی در مکتب فقهی امامیه اثناعشریه است. نظریه خلافت راشدة عبدالرزاق احمد سنهوری، که براساس آموزههای فقه عمومی اهل سنّت ارائه گردیده، از نظریات مهم فقه حکومتی است. مطالعه تطبیقی این دو نظریه امکان تعامل مطلوب بین مذاهب اسلامی را فراهم میآورد و به توسعه فقه عمومی اسلامی میانجامد. امام خمینی در نظریه ولایت مطلقه فقیه معتقدند که ولایت در عصر غیبت به صورت عام برای فقیه عادل و با کفایت اجتماعی و سیاسی جعل شده است و دامنه آن مقید به امور عمومی و مصلحت جامعه اسلامی و مطلق نسبت به احکام الهی اعم از اولیه و ثانویه و قوانین بشری است.
از منظر امام خمینی انتخاب مستقیم ولی فقیه از ناحیه ملت یا انتخاب غیر مستقیم او از ناحیه خبرگان ملت در چهارچوب نصب عام فقیه عادل واجد کفایت اجتماعی و سیاسی صورت میپذیرد. سنهوری شمول و فراگیری خلافت نسبت به شئون دینی و دنیوی، التزام به شریعت اسلامی و اعمال آن در قلمرو دارالاسلام را از ویژگیهای خلافت راشده میداند و بر ضرورت وجود شرایطی چون عدالت و حکمت در خلیفه و ولی امر تأکید میورزد. و اصولاً شکلگیری خلافت صحیحه راشده را منوط به مشارکت اهل حل و عقد از تمامی بلاد اسلامی در تعیین خلیفه میداند و بیعت آنان را موجد ولایت برای حاکم و خلیفه تلقی مینماید. وی به استناد اجماع، استخلاف را از اسباب ایجاد ولایت میشمرد.
https://matin.ri-khomeini.ac.ir/article_61725_0d3cc2d3eec856f75f6842802aaeef65.pdf
2012-09-21
85
104
فقیه
عادل
ولایت
خلافت
حکومت اسلامی
مطلقه
راشده
سید ابوالقاسم
نقیبی
da.naghibi@yahoo.com
1
معاون آموزشی دانشگاه شهید مطهری
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مقایسه انسانشناسی در قرون وسطی، تمدّن جدید غرب و انقلاب اسلامی
با تسلط تدریجی پاپ و کلیسای کاتولیک بر اروپا، قرونوسطی آغاز شد. افکار دنیاگریز و علم ستیز این مذهب شرایطی را به وجود آورد که از آن به عصر تاریکی یاد نمودهاند و انسانی تارک دنیا و رهبانیت پیشه و آخرت گرا به معنی کاتولیکی آن و علم گریز متولد شد. در عکس العمل به این تفکرات و شرایط حاصل از آن، معترضانی تفکرات انسانمحورانه و مذهب پروتستان را بهوجود آوردند که این تفکرات اعتراضی نقش بزرگی در گسترش تمدن مادی جدید و تولد انسان دنیا طلب منفعت جوی بریده از دین در این تمدن داشت. با ظهور انقلاب اسلامی و طرح شعار نه شرقی و نه غربی، در برابر مکاتب حاصل از این تمدن که ادعای جهانشمولی و ادعای برتری و تسلط بر همه تمدنها و سرنوشت انسانها را داشت این مبانی فکری مورد چالش قرار گرفت و بهوسیله رهبری انقلاب اسلامی هویت و شخصیتی الهی و معنوی برگرفته از اندیشههای اسلامی برای انسان مطرح شد که در عمل موجب تولد انسانی جدید بهعنوان الگوی انسان در عصر ما گردید. بررسی و مقایسه این سه آیین با دیدی تاریخی هدف این تحقیق میباشد.
https://matin.ri-khomeini.ac.ir/article_61740_f550af6551dab4c68c906b3b41155642.pdf
2012-09-21
127
152
کاتولیک
کلیسا
پروتستانتیسم
اومانیسم
انسانشناسی
محمد
هاشم پور یزدانپرست
hashim.yazdan@gmail.com
1
عضو هیأت علمی دانشگاه شیراز، دانشکده اقتصاد و مدیریت و علوم اجتماعی.
AUTHOR