فقهای امامیه همانند امامان معصوم علیهمالسلام کمتر فرصت یافتهاند تا زمام حکومت و اداره جامعه اسلامی را بهصورت مستقیم یا غیرمستقیم به دستگیرند. بااینهمه گاه فرصتی فراهم گشته که فقیهانی بتوانند امور حکومتی را عهدهدار شوند. شاید بتوان از میان فقهای امامیه که تعدادشان فراوان است از چهار فقیه بزرگ و صاحبنام و نظر یادکرد که به نحو یادشده با حکومت در ارتباط بوده و عهدهدار مناصب اداری مصطلح در آن زمان شده و یا در تدوین قوانین و در نهادینه کردن حکومت اسلامی زمان خود رسماً دخالت داشتهاند و این فقیهان در میان متقدمان و هنگام برپا بودن خلافت اسلامی و در دورهای که رژیم سلطنتی بر جامعه شیعه مسلط بوده به سر میبردهاند و در این نوشتار به شخصیت و نوع کار هریک به ترتیب تاریخ زندگیشان اشارت خواهد رفت و سرانجام به غرض عمده که تبیین جایگاه امام خمینی بین این دسته از فقیهان جایگاه ممتاز ایشان پرداخته خواهد شد.