2024-03-28T21:07:01Z
https://matin.ri-khomeini.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=14300
پژوهشنامه متین
متین
2423-6462
2423-6462
1398
21
84
اصول ثابت و متغیر «حکمرانی علوی» در مدل اجرایی امام خمینی(س)
محمدجواد
جاوید
علی
باقری چیزه
چکیده: امام خمینی بر پایه اصل «ولایتفقیه» در تلاش بود آینهای تمامنما از حکمرانی علوی مستقر نماید. وجه تشابه «حکمرانی خوب» در اندیشه امام با تعریف غربی در مؤلفههای ظاهری آن است که هر دو حاکمیت قانون، مشارکت مردمی، پاسخگویی و مسئولیتپذیری و دیگر اصول چون عدالت و برابری و کارآمدی نهاد دولت را موردتوجه قرار دادهاند؛ اما در رویکرد امام نسبت به غرب رویکرد مادی بهعنوان هدف میانی و بعد معنوی، هدف غایی و اعتقادی وی محسوب میشود. باوجوداین، اصول ثابت و متغیری در حکمرانی علوی در حوزه اجرایی دارند که مبتنی بر مقتضای زمان و مکان و مصالح جامعه اسلامی است. الگوی عملی امام خمینی حکومت علوی بوده؛ اما در این مسیر بالأخص در حوزه اجرایی تماماً یکسان عمل نشده است. یکی از دلایل تفاوت عمل به مسئله مقتضیات زمان و مکان برمیگردد؛ اما این موضوع تنها در سایة رعایت ثوابت میتواند قابل توجیه باشد.
کلیدواژهها: حکمرانی خوب
امام خمینی
اصول ثابت
مصلحت
قوة اجرایی
2019
11
22
1
19
https://matin.ri-khomeini.ac.ir/article_105000_961a693bf82dc6938dd6b08b064534b9.pdf
پژوهشنامه متین
متین
2423-6462
2423-6462
1398
21
84
تأثیر جرمانگاری بر وضعیت معاملات ارز غیرمجاز با رویکردی به آرای امام خمینی(س)
سجاد
عسکری
حسین
شفیعی فینی
سید مرتضی
شهیدی
چکیده: مطابق اصل رضایی بودن اعمال حقوقی، بهجز وجود و تلاقی صحیح ارادهها، عامل دیگری برای صحت معاملات شرط نیست؛ اما در استثنائات وارد بر این اصل تشریفاتی همچون استفاده از اصطلاحات و الفاظ خاص، تنظیم سند رسمی و... نیز جزء شرایط صحت معاملات قرار میگیرد. در معاملات غیرمجاز ارز که از آن به قاچاق ارز یاد میشود، عدم توجه به ممنوعیتها، علاوه بر ایجاد آثار تکلیفی، بر وضعیت معاملات نیز مؤثر است و سبب بطلان این معاملات میشود. نتیجه آنکه شرایط لازمالرعایه در معاملات ارز برای رهایی از مجازات، از منظر حقوق خصوصی، تشریفات لازم برای صحت این معاملات نیز به شمار میروند. با این تعبیر، امروزه دیگر نمیتوان قائل به رضایی بودن معاملات ارز بود و این معاملات را باید جزء استثنائات وارده بر اصل رضایی بودن اعمال حقوقی قلمداد کرد. بررسی آرای فقهی امام خمینی، بهعنوان بنیانگذار فقه حکومتی نوین، نشان میدهد که این شیوة وضع مقررات، نه بر مبانی فقهی حقوقی متقنی استوار است و نه توانسته قانونگذار را به هدف خود که مقابله با نابسامانی ارزی است، برساند.
کلیدواژهها: ارز
قاچاق ارز
ضمانت اجرای تکلیفی
ضمانت اجرای وضعی
معامله فاسد
2019
12
21
21
47
https://matin.ri-khomeini.ac.ir/article_105011_52cf2792fc1f7ff117b51ce57768e7f4.pdf
پژوهشنامه متین
متین
2423-6462
2423-6462
1398
21
84
دکترین کندی از نظریه تا عمل: بررسی پیامدها برای آمریکای لاتین و ایران
سید صدرالدین
موسوی جشنی
چکیده: جان اف کندی با شعار«آزادی» در آمریکا به قدرت رسید. هدف اعلامی دکترین کندی اشاعه «آزادی» از طریق انجام اصلاحات در آمریکای لاتین و ایران بود؛ اما با توجه به اینکه اصلاحات مورد نظر او منافع کشورهای هدف را در نظر نمیگرفت، با مخالفت نیروهای مردمی در آمریکای لاتین و امام خمینی در ایران روبرو شد. هدف این نوشتار بررسی اهداف و علت تناقضهای به وجود آمده در اجرای دکترین کندی است. سئوال پژوهش: اهداف دکترین کندی چه بود و به چه علت در اجرا دچار تناقض گردید؟ فرضیه پژوهش: دکترین کندی برای حفظ منافع نظام سرمایهداری در پارادایم جنگ سرد صورتبندی شد، از اینرو در عمل موقعیت ژئوپولیتیکی متحدین آمریکا از یکطرف و مخالفت ناسیونالیستها در آمریکای لاتین و امام خمینی در ایران از طرف دیگر، باعث شد که کندی موفق به اجرای دکترین خود نشود. روش تحقیق: در این پژوهش از روش تحلیل متن استفاده شده و بدین منظور نطقها و پیامهای کندی مورد واکاوی قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان میدهد که از آنجا که دکترین کندی منافع کشورهای هدف را مد نظر نداشت، در عمل برای حفظ منافع نظام سرمایهداری آزادی را فدای منافع ژئوپلیتک کرد.
کلیدواژهها: دکترین کندی
ایران
امریکای لاتین
آزادی
اصلاحات
2019
12
21
49
72
https://matin.ri-khomeini.ac.ir/article_105012_f32bf119dd77716bd0dbb89028efa87b.pdf
پژوهشنامه متین
متین
2423-6462
2423-6462
1398
21
84
تأثیر اختلاف مبانی در استصحاب بر اختلاف فتاوی فقیهان در پارهای از احکام خیار غبن و عیب با رویکردی بر نظر امام خمینی(س)
سید صادق
موسوی
سید محسن
آزیز
سید علی
رضوی
چکیده: اختلاف اندیشمندان در مبانی اصولی و رویکرد ایشان نسبت به اصول عملیه و بهویژه اصل استصحاب از عوامل مهم و تأثیرگذار در اختلاف فتاوای ایشان در ابواب مختلف فقهی به شمار میرود. در این مقاله تأثیر اختلاف مبانی فقها در اصل استصحاب بر برخی از احکام خیار غبن و عیب با رویکرد ویژه بر نظرات امام خمینی مورد کنکاش قرار گرفته و اثبات شده است که اختلاف دیدگاه ایشان در مسائل مربوط به استصحاب، صرفاً جنبۀ نظری نداشته بلکه در عمل نیز باعث اختلاف اساسی در فتاوای فقهی ایشان شده است. بهعنواننمونه، اختلافنظر در بقای خیار غبن برای مغبون در صورت پرداخت مابهالتفاوت از سوی غابن، ناشی از اختلافنظر در جریان استصحاب در شک در مقتضی است و بر اساس دیدگاه فقیهانی چون امام که استصحاب را در شک در مقتضی جاری میدانند، حکم به بقای خیار میشود. همچنانکه تفاوت نظر در مسئلۀ فوریت یا تراخی اِعمال خیار غبن، ناشی از اختلاف در تقدم اصل استصحاب بر اصل لزوم است. در خیار عیب نیز با وجود دیدگاههای متفاوت فقهی درخصوص اختلاف طرفین معامله در زمان حدوث عیب بر مبیع، ضمان یا عدم ضمان بایع ریشه در اختلاف در مجرای استصحاب عدمی دارد.
کلید واژهها: اختلاف مبنا
اختلاف فتوا
استصحاب
خیار غبن
خیار عیب
2019
12
21
73
90
https://matin.ri-khomeini.ac.ir/article_105013_6453a58ebd7258d7978404414d0152f1.pdf
پژوهشنامه متین
متین
2423-6462
2423-6462
1398
21
84
سیاستگذاری ارکان مسئولیت کیفری در حقوق ایران و انگلستان با نگرشی بر نظرات امام خمینی(س) و دیگر فقها
نسرین
مهرا
بهروز
نوروزی
چکیده: سیاستگذاری جنایی، مهمترین شاخصۀ دستگاههای حقوقی دنیا محسوب میشود. هر نظام حقوقی برای اینکه بتواند مسئولیت کیفری را بر کسی تحمیل کند، یکسری شرایطی را تحت عنوان ارکان مسئولیت کیفری، در قوانین و مقررات خود وضع و به سیاستگذاری در این رابطه اقدام میکند. سیستم حقوقی ایران و انگلستان، علیرغم اختلافات اساسی، به لحاظ اینکه حقوق ایران تابع فقه و قانون نوشته و حقوق انگلستان، تابع مقررات ناشی از رویه قضایی بوده، در این سیاستگذاری اشتراکات و تفاوتهایی با همدیگر دارند و از معیارهای واحدی تبعیت نمیکنند. این مقاله به دنبال پاسخ به دو سؤال است: 1. سیاستگذاری مسئولیت کیفری در فقه و نظام حقوقی ایران و انگلستان در موضوعات سن، عقل و رشد بر چه اساسی است؟ 2. وجوه افتراق و اشتراک دو نظام مذکور در حوزۀ سیاستگذاری موضوعات مذکور چیست؟ هر دو نظام حقوقی و فقه ما، با وجود اختلافاتی، سیاستگذاری مسئولیت کیفری در موضوعات سن، عقل و رشد جزایی را بهعنوان یک اصل پذیرفتهاند، بدین معنا که تحمیل مسئولیت کیفری نسبت به افراد، بر رسیدن به سن معین، برخورداری از عقل و رشد جزایی منوط شده است.
کلیدواژهها: سیاستگذاری
مسئولیت کیفری
ایران
انگلستان
عدم مسئولیت کیفری
2019
12
21
91
129
https://matin.ri-khomeini.ac.ir/article_105014_10cc64e41ad2986712f0bcc666e743ba.pdf
پژوهشنامه متین
متین
2423-6462
2423-6462
1398
21
84
موضوع شناسی حریم املاک بر پایه مبانی فقهی و حقوقی با رویکردی بر نظرات امام خمینی(س)
محمد حسین
ناظمی اشنی
چکیده: موضوع شناسی بهعنوان یکی از زیرشاخههای دانش فلسفه فقه، اهمیت بسزایی درراه رسیدن به فقه مسائل مستحدثه دارد. گسترش روابط اجتماعی، باعث تعدی افراد مختلف به حریم املاک دیگران شده و شکایتهای حقوقی در این زمینه، ضرورت بحث پیرامون حریم املاک را موجه میسازد. حریم در فقه اسلامی با توجه به قاعده لا ضرر و بنای عقلا در جعل حریم، غالباً برای هر مال مملوک غیرمنقول به میزان عرفی به جهت استفاده کامل از ملک قرار دادهشده است و با توجه به عدم ردع شارع، تأیید آن را نیز به دنبال دارد. لفظ حریم مورداستفاده روایات نیز قرارگرفته؛ اما محدودهای برای حریم عین مطرح نشده است. فقط حریم منفعت بین منابع آبی، مقدر شده است که با توجه به ضعف سند و تعارض با یکدیگر، مورد اعتنای بعضی از فقها قرار نگرفته و از طرف بعضی دیگر مربوط به عرف زمان صدور است. پس در تعیین محدوده حریم با توجه به اصل عدم (ملکیت یا اولویت) باید به عرف مراجعه نمود که راه رسیدن به مصادیق جدید است.
کلیدواژهها: حریم
حق حریم
حق اختصاص
حق ارتفاق
موضوع شناسی
2019
12
21
131
150
https://matin.ri-khomeini.ac.ir/article_105017_2ea74c86d1a343385d3672bdb693907f.pdf
پژوهشنامه متین
متین
2423-6462
2423-6462
1398
21
84
آزادی مقاومت در اندیشه فقه سیاسی انقلاب اسلامی ایران با رویکرد بر نظر امام خمینی(س)
ابراهیم
یاقوتی
فاطمه
عرب احمدی
چکیده: مفهوم آزادی یکی از ضروریات حیاتی و تکاملبخش زندگی انسان به شمار میآید. آزادی مقاومت بهعنوان یکی از انواع آزادی به دنبال آگاهی بخشیدن و مشروعیت دادن این حق در برابر مبارزه با دولتهای داخلی استعماری و استبدادی و استقلال در زندگی مقابل قدرتهاست. در حقیقت مبنای آزادی مقاومت همانا عدالت بوده که اسلام در تمام شئون خود بر آن تأکید نموده است. لذا اندیشة فقه سیاسی بهعنوان مدبر شئون جامعه عمل کرده و حقوق و تکالیف انسان را بر اساس شریعت در مسائل سیاسی و اجتماعی بیان میکند. آزادی مقاومت در اشکالی چون نافرمانی مدنی و انقلاب، ظهور و بروز پیدا میکند. بهطوریکه خاستگاه و زیربنای آن را میتوان در سه دستة دینی، جامعهشناختی، انسانشناسی جستجو نمود. رد پای حق بر آزادی مقاومت در ادله نقلی کتاب و سنت و قواعد فقهی مصلحت، عدالت، اهم و مهم، حرمت بدعت، تقیه و نفی سبیل یافت میشود. البته شایانذکر است که دایره جواز آزادی مقاومت هرگاه منجر به اختلال نظام اجتماعی، اضرار به غیر، تضعیف اسلام یا دولت اسلامی شود با شرایطی محدود میگردد.
کلید واژهها: آزادی
آزادی مقاومت
فقه سیاسی
نافرمانی مدنی
انقلاب
2019
12
21
151
171
https://matin.ri-khomeini.ac.ir/article_105018_8e8fd6d464fd3c24b7f1cf8f92e1a8d4.pdf