2024-03-29T10:57:35Z
https://matin.ri-khomeini.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=8114
پژوهشنامه متین
متین
2423-6462
2423-6462
1388
11
43
نفقه زوجه در فقه و حقوق با رویکردی بر نظریات امام خمینی(س)
سیدمحمد
موسوی بجنوردی
سیده شهناز
حسینی
عقد ازدواج موجب ظهور آثار گوناگون اقتصادی، حقوقی، فردی و اجتماعی برای زن و شوهر میشود و در این وضعیت طرفین عقد صاحب حقوق و تکالیفی نسبت به یکدیگر میشوند؛ یعنی هر کدام در مقابل برخورداری از حقوق این قرارداد، مکلف به انجام تکالیفی میشوند. در حقوق ایران و فقه اسلامی، یعنی قرآن و سنّت، مرد مسئول پرداخت نفقه است و در این باره اختلافی میان فقها مشاهده نمیشود، لیکن فقها در مباحث فرعی در این مورد با یکدیگر اختلافنظر دارند. در این کنکاش در مورد ادلّة وجوب نفقه در شرع، اسباب وجوب، موارد سقوط، مقدار، ضمانت اجرای مدنی و کیفری عدم پرداخت نفقه بحث شده است.
عقد ازدواج
نفقه
نشوز
زوجه
تمکین
2009
09
22
1
23
https://matin.ri-khomeini.ac.ir/article_63772_7895585b50d8d96308b239983b68fc12.pdf
پژوهشنامه متین
متین
2423-6462
2423-6462
1388
11
43
امام خمینی(س) و دانش تاریخ
حسن
حضرتی
دانش تاریخ در میان اندیشمندان مسلمان از جایگاه ناسازهای (پارادوکسیکال) برخوردار است. این دانش، از سویی، به عنوان مهمترین حوزه معرفتی برای عبرت گرفتن جهت نیل به سعادت دنیوی و اخروی مورد تأکید قرار گرفته است و از سوی دیگر، در طبقهبندی علوم نزد مسلمانان، اغلب نادیده گرفته شده است؛ تا آنجا که بسیاری از اندیشمندان مسلمان حتی در میان علوم نقلی هم از آن یاد نکردهاند. در این میان، امام خمینی از نوادر عالمان مسلمان است که به دانش تاریخ، هم از حیث فایده آن برای عبرت گرفتن و هم از حیث اهمیت آن به عنوان یکی از علوم شریفه، که به مثابه دانشی مستقل شأن و اعتبار بالایی دارد، توجه نموده است. ایشان اگرچه کتاب مستقلی درباره تاریخ ندارد، اما همواره در آثار مختلف خود، در سخنرانیها، بیانیهها و... به علم تاریخ اشارات زیادی کردهاند. نوشتار حاضر به دنبال تبیین این رویکرد استعلاجویانه امام خمینی در باب دانش تاریخ است.
دانش تاریخ در میان اندیشمندان مسلمان از جایگاه ناسازهای (پارادوکسیکال) برخوردار است. این دانش
از سویی
به عنوان مهمترین حوزه معرفتی برای عبرت گرفتن جهت نیل به سعادت دنیوی و اخروی مورد تأکید قرار گرفته است و از سوی دیگر
در طبقهبندی علوم نزد مسلمانان
اغلب نادیده گرفته شده است
تا آنجا که بسیاری از اندیشمندان مسلمان حتی در میان علوم نقلی هم از آن یاد نکردهاند. در این میان
امام خمینی از نوادر عالمان مسلمان است که به دانش تاریخ
هم از حیث فایده آن برای عبرت گرفتن و هم از حیث اهمیت آن به عنوان یکی از علوم شریفه
که به مثابه دانشی مستقل شأن و اعتبار بالایی دارد
توجه نموده است. ایشان اگرچه کتاب مستقلی درباره تاریخ ندارد
اما همواره در آثار مختلف خود
در سخنرانیها
بیانیهها و... به علم تاریخ اشارات زیادی کردهاند. نوشتار حاضر به دنبال تبیین این رویکرد استعلاجویانه امام خمینی در باب دانش تاریخ است
2009
09
22
25
45
https://matin.ri-khomeini.ac.ir/article_63774_592ae0f62c0f4bed9b4ad5db90bb5299.pdf
پژوهشنامه متین
متین
2423-6462
2423-6462
1388
11
43
خطابات قانونیه
سید حسن
خمینی
فرحناز
افضلی
مسأله خطابات قانونیه یکی از راهحلهای ابداعی امام خمینی(ره) در پاسخ به شبهة مطرح شده در ذیل بحث ضد میباشد. گروهی از علما در صورت اقتضای امر به شیء نسبت به نهی از ضدش، در ذیل بحث ضد، حکم به بطلان عبادات میکنند. ولیکن شیخ بهائی درصورت عدم اقتضا نیز عبادت را از باب «عدم وجود امر» باطل میداند و با این بیان بحث از ضد را بحثی بیثمر دانسته است. در پاسخ به این شبهه، جوابهای متفاوتی داده شده است. عدهای برای صحت عبادت قائل به کفایت وجود قصد ملاک و مصلحت شدند. عدهای دیگر امر به طبایع را معتبر دانستند. برخی نیز قائل به ترتب (امر طولی) شدند. ولیکن امام(ره) با بیان مقدماتی این اقوال را رد کرده و با قائل شدن به وجود امر به اهمّ، در عرض امر به مهم، یعنی وجود دو امر عرضی در کنار هم و قول به خطابات قانونیه، بدون پذیرش ترتب ، مشکل را حل کردهاند. این راه منحصر به فرد امام که خطابات قانونیه از زمره مبادی آن بوده است، بعدها به عنوان یکی از متفرّدات اصولی امام شناخته شد.
اوامر
نواهی
تعارض
ضد
اهم
مهم
خطابات قانونیه
2009
09
22
47
73
https://matin.ri-khomeini.ac.ir/article_63776_8889477ac26b64aeef1e30d3211e2782.pdf
پژوهشنامه متین
متین
2423-6462
2423-6462
1388
11
43
بررسی نقش ائتلاف طبقات اجتماعی در پیروزی انقلاب اسلامی ایران
فرهاد
درویشی
ملیحه
رمضانی
علل وقوع و پیروزی انقلاب اسلامی ایران تا کنون از زوایای متنوعی مورد تجزیه و تحلیل واقع شده است. یکی از این رویکردها، تبیین انقلاب اسلامی از زاویه جامعه شناختی و تحلیل آن بر اساس چگونگی نقش و کارکرد طبقات اجتماعی است. بر همین اساس برخی از صاحبنظران معتقدند پیروزی انقلاب اسلامی، حاصل ائتلاف طبقات اجتماعی موجود درجامعه آن روز ایران علیه رژیم شاه بودهاست.هدف اساسی این مقاله بازخوانی مجدد این گزاره و پیجویی دلایل وقوع ائتلاف مذکور میباشد. در این مقاله طبقات اجتماعی در عصر پهلوی دوم، به طبقات بالا، متوسط و پایین تقسیم شدهاند و کوشش میشود تا به این سؤال پاسخ داده شود که چه رابطهای بین سیاستهای شاه و مخالفت طبقات مختلف جامعه با رژیم وی وجود داشته است.
از نظر نگارندگان برخی سیاستهای اقتصادی و اجتماعی شاه، به ویژه سیاستهای امنیتی سرکوبگرایانة او، پس از کودتای 28 مرداد1332، زمینه و بستر لازم برای نارضایتی طبقات اجتماعی مختلف جامعه را فراهم کرد، در نهایت این طبقات، با پذیرش رهبری امام خمینی و در ائتلاف با یکدیگر، تنها طریق تحقق خواستهها و مطالبات اجتماعی و اقتصادی خویش را در براندازی رژیم شاه جستجو میکردند.
طبقه اجتماعی
طبقه متوسط
انقلاب
انقلاب سفید
انقلاب اسلامی
2009
09
22
75
96
https://matin.ri-khomeini.ac.ir/article_63777_452edbd4b4adfc0c390a3e56b7f68770.pdf
پژوهشنامه متین
متین
2423-6462
2423-6462
1388
11
43
بررسی تأثیر فرهنگ مبارزاتی امام خمینی(س) بر جنبش دانشجویی ایران (1357-1342)
محمدرضا
علم
پس از تغییر حکومت و تأسیس سلسله پهلوی در ایران و تأسیس دانشگاه در کشور طبیعی بود که فعالیتهای دانشجویی شکل گیرد. این فعالیتها در ابتدا صورت صنفی و عمدتاً رفاهی داشت و به مرور که رژیم پهلوی در مقابل این خواستهها از خود واکنش نشان داد، جنبش دانشجویی جایگزین فعالیتهای دانشجویی شد که برای رژیم پهلوی مشکلاتی را به همراه داشت.
جنبش دانشجویی در تعامل با جریانات سیاسی موجود در جامعه و تحت تأثیر آنها در مقاطع مختلف این دوران شیوهها و روشهای خود را تغییر میداد که مهمترین مقاطع این دوره عبارت بودند از: سالهای 1320 تا 1332، دهة 1332 تا 1342 و سرانجام مقطع 1342 تا 1357. در مقالة حاضر تلاش شده که مهمترین تغییرات جنبش دانشجویی ایران پس از قیام 15 خرداد 1342 و ظهور امام خمینی در عرصة سیاسی اجتماعی کشور بررسی و سهم فرهنگ مبارزاتی مشارالیه در این جنبش مورد ارزیابی قرار گیرد.
دانشجو
امام خمینی
دانشگاه
جنبش دانشجویی
رژیم پهلوی
2009
09
22
97
117
https://matin.ri-khomeini.ac.ir/article_63778_c09aab6c4fd6e06fa336d9dcbe0ab574.pdf
پژوهشنامه متین
متین
2423-6462
2423-6462
1388
11
43
جایگاه دین در عرصة علوم انسانی در ایران بعد از انقلاب: گفتمانها و راهبردها
یحیی
فوزی
:در این مقاله ابتدا در قالب یک بحث نظری به بررسی دیدگاههای اثباتگرایی و مابعد اثباتگرایی در مورد امکان تأثیر گذاری ارزشهای دینی در علوم به خصوص علوم انسانی پرداخته شده است و با توجه به پذیرش نظری تأثیر ارزشها در علوم انسانی در دیدگاههای مابعد اثباتگرایی، تلاش گردیده تا ضمن بررسی گفتمانهای مختلف در مورد نحوه تأثیرگذاری ارزشهای دینی در علوم انسانی در دوران بعد از انقلاب اسلامی، ویژگیهای گفتمان و راهبرد مسلط در این دوران تبیین گردد.
علوم انسانی
دین
انقلاب اسلامی ایران
متافیزیک
علم
2009
09
22
119
133
https://matin.ri-khomeini.ac.ir/article_63779_1650592188e82832a07090addc4cae16.pdf
پژوهشنامه متین
متین
2423-6462
2423-6462
1388
11
43
فهم شریعت به استناد ظاهر کتاب و سنّت با توجه به نظر امام خمینی(س)
صدیقه
میرشمسی
مسأله مورد بررسی در این مقاله این است که ظواهر الفاظ وعبارات به کار رفته در کتاب و سنّت آیا بر مفاهیم خود طبق وضع لغوی یا قرائنی که همراه لفظ است دلالت دارد یا نه؟ بر فرض دلالت داشتن آیا میتوان به آن معانی استناد کرد؟ در نهایت آیا میتوان آنها را ملاک عمل قرار داد یا خیر؟
از نظر امام خمینی، بعد از تدبّر وتأمل در شیوة عقلا در محاورات ومراسلاتشان معلوم میشود منشأ اجتماع و ارتباط مردم با یکدیگر همان ظهورات منعقده برای کلام است، خواه در استعمال حقیقی باشد یا استعمال مجازی وخواه در باب عمومات باشد یا اطلاقات. بنای عقلا بر این است که سخن همدیگر را بر معانیای که ظاهر لفظ افاده میکند حمل میکنند و به احتمال خلاف ظاهر اعتنایی ندارند و در این باب فرقی بین ظواهر کتاب و سنّت و نیز فرقی بین مخاطبین و غیر آنان نیست.
اصل ظهور
اراده استعمالی
اراده جدی
اصل عدم قرینه
اصل تطابق
خطاب مشافهین
2009
09
22
135
152
https://matin.ri-khomeini.ac.ir/article_63780_19dd00fd03710f6a11f33b2be0b25b87.pdf
پژوهشنامه متین
متین
2423-6462
2423-6462
1388
11
43
قاعدة حسبه از منظر امام خمینی(س)
دکتر سید ابوالقاسم
نقیبی
قاعده حسبه از مهمترین قواعد فقه عمومی است که همواره مورد توجه فقیهان بوده است. اگرچه فقیهان در تعریف آن اختلاف کردهاند ولی آنان در قدر متقین حسبه، یعنی اموری که تحقق آن به مصلحت جامعه و ترک آن موجب مفسده اجتماعی است، اتفاق نظر دارند. امام خمینی حسبه را از اموری میداند که شارع مقدّس به اهمال آن رضایت نمیدهد (امام خمینی 1379 ج 2: 665). یعنی اعتقاد دارند به: «الحسبة لا تهمل شرعاً». براساس قاعده حسبه اموری که از چنان اهمیتی برخوردارند که شارع زمین ماندن آنها را بر نمیتابد اشخاصی باید آنها را تصدی نمایند. با امعان نظر در ماهیت تصدی این موارد درمییابیم که در اغلب آنها موارد تصدی از مقوله ولایت بهشمار میآیند. امام خمینی امور حسبیه را سه قسم میداند که عبارتند از: 1) اموری که متصدی خاص دارند، مانند ولایت قهری پدر بر مال فرزند صغیر؛ 2) اموری که متصدی عام دارند مانند افتا که به فقیه واگذار شده است؛ 3) اموری که منوط به نظر امام معصوم است که براساس ادله ولایت برای فقـیه ثابت میشود. امام خـمینی گـستره ولایت فقیه را در امور حسبیه مانند ولایت معصومان میداند.
قاعده فقهی
حسبه
ولایت
محتسب
محتسبعلیه
محتسب فیه
احتساب
امام خمینی
2009
09
22
153
169
https://matin.ri-khomeini.ac.ir/article_63781_aa806afda94e699370a9232db4245274.pdf