تدوین الگوی توسعه سرمایه اجتماعی در دانشگاه‌ها با تأکید بر دیدگاه امام خمینی(س)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای علوم تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز

2 استادیار گروه مدیریت آموزش عالی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی؛ دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

چکیده

چکیده: سرمایه اجتماعی از مهم‌ترین منابع قدرت در گروه‌های انسانی و جوامع بشری است. در این راستا، دانشگاه به‌عنوان یکی از بسترهای اصلی تشکیل گروه‌های اجتماعی و توسعه سرمایه اجتماعی می‌تواند مورد توجه باشد. دانشگاه‌ها به‌عنوان نهادهایی بنیادین عمل می‌کنند که می‌توانند مبنایی برای یادگیری چگونگی تولید سرمایه اجتماعی باشند. در همین راستا امام خمینی نیز نقش حوزه و دانشگاه را در تحولات و توسعه آن، بسیار مهم ارزیابی نموده است و ریشه صلاح و فساد جامعه را در آنجا می‌بیند. بر این اساس هدف این پژوهش، بررسی و شناسایی عوامل تأثیرگذار بر توسعة سرمایه اجتماعی در دانشگاه‌ها با تأکید بر دیدگاه امام خمینی و تدوین الگوی مناسب جهت توسعة آن است. این تحقیق دارای رویکردی کیفی است و جامعه آماری پژوهش شامل اساتید دانشگاه و خبرگان بوده که با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند انتخاب‌شده و تا زمان حد اشباع (50 مصاحبه) مورد مصاحبه واقع‌شده‌اند. در این پژوهش خدا گرایی، اسلام محوری، خدمت برای خدا و اعتقاد به نظارت الهی، قانون‌گرایی، دین و ایدئولوژی ازجمله عواملی هستند که از زیرساخت‌ها و ملزومات توسعه سرمایه اجتماعی در دانشگاه هستند و در شرایط علی کدبندی محوری شده‌اند. درنهایت، نتایج حاصل از تجزیه‌وتحلیل داده‌ها نشان داد که مقوله‌های افزایش اعتماد، مشارکت، مسئولیت‌پذیری، انسجام اجتماعی، امنیت و حفظ ارزش‌های اسلامی از پیامدهای استخدام راهبردهای مناسب در ارزیابی و توسعه سرمایه اجتماعی در دانشگاه‌ها با تأکید بر دیدگاه امام خمینی بوده است.

کلیدواژه‌ها


امام خمینی، سیدروح‌الله (1385) صحیفه امام (دوره22 جلدی)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ چهارم.
توسلی، عباسعلی و مرضیه موسوی. (1384) مفهوم سرمایه در نظریات کلاسیک و جدید با تأکید بر نظریه‌های اجتماعی، نامه علوم اجتماعی، شماره 26.
حسن‌زاده ثمرین، تورج. (1389) طراحی و تبیین مدل سرمایه اجتماعی به‌منظور دستیابی به تعالی سازمانی در شهرداری، رساله دکترا، تهران: دانشگاه تهران پردیس قم.
زمانی، عباس؛ اکبر رستمی خوراسگانی، سید هاشم گلستانی وآذر قلی زاده. (1397) شناسایی مؤلفه‌های شناختی سرمایه اجتماعی از دیدگاه امام خمینی(ره)، فصلنامه مدیریت در دانشگاه اسلامی، سال هفتم، شماره 2.
شجاعی باغینی، محمدمهدی. (1387) مبانی مفهومی سرمایه اجتماعی، ترجمه مجموعه مقالات، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
عیوضی، محمدرحیم؛ یوسف فتحی. (تابستان 1390) «رهبری و سرمایه اجتماعی با رویکرد به رهبری امام خمینی(س)»، پژوهشنامه متین، دوره 13، شماره 51، صص 83-61.
فتحی، یوسف. (1390) سرمایه اجتماعی در اندیشه امام خمینی(ره)، رساله دکتری، دانشگاه معارف اسلامی.
فوکویاما، فرانسیس. (1379) پایان نظم، ترجمه غلامعباس توسلی، تهران: شابک.
فیلد، جان. (1386) سرمایه اجتماعی، ترجمه غلامرضا غفاری و حسین رمضانی، تهران: انتشارات کویر.
کریمی، میلاد؛ حسین خنیفر، و فائزه طاهری نژاد. (1394) «طراحی مدل مفهومی مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی از منظر نظام اسلامی»، فصلنامه سرمایه اجتماعی، دوره 2، شماره 4.
مصطفی‌زاده، معصومه و محمدرضا صادقی. (1393) «طراحی مدل توسعه سرمایه اجتماعی در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی»، فصلنامه مدیریت سرمایه اجتماعی، دوره 1، شماره 2.
- Dingaa, E. (2014). “Social capital and social justice”. Procedia Economics and Finance, 8, 246–253.
- Fikret Sozbilir.(2018).The interaction between social capital, creativity and efficiency in organizations, Journal: Thinking Skills and Creativity, Volume 27, March 2018, Pages 92-100.
- Hamdan, H. Yusof, F. Azziyati Marzukhi, M. (2014). “Social Capital and Quality of Life in Urban Neighborhoods High Density Housing”. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 153, 169-179.
- Sanghoon Lee. (2018). Social capital and health at the country level, Journal: The Social Science Journal, Volume 55, Issue 1, March 2018, Pages 37-51.