تعمقی نوین در ماهیت حقی طلاق با نظر به آرای امام خمینی(س)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه مطالعات زنان، عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس، تهران ایران.

2 کارشناس ارشد مطالعات زنان، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

چکیده

: لسان ماده 1133 قانون مدنی گویای ماهیت حقی طلاق به نفع مردان است، این مهم در حالی است که تفحص در بطن آن نه‌تنها مثبت ماهیت حقی نیست بلکه سویه‌های حکمی‌بودن آن‌ را به دست‌ می‌دهد. بنابراین ازآن‌رو که نتیجه این فرضیه متضمن تغییر‌ عمیقی در حقوق خانواده است نیازمند غوری دقیق در منابع ‌اصیل است. بدین منظور بایسته است دو مفهوم «حق و حکم» مورد تعریف واقع‌شوند و سپس بیان گردد که اولاً طلاق در قالب هریک از آن‌ دو چه ساحتی می‌یابد و ثانیاً نظرات فقها پیرامون این بحث بر چه عللی استوار ‌است. سپس به نقد هر‌یک از ادله پرداخته ‌می‌شود و در آخر نیز اصول حاکم بر خانواده از منظر قرآن کریم و آرای امام خمینی در این باب ارائه ‌می‌گردد تا میزان تعارض نظریه حقیه با آنان روشن گردد. درنهایت نیز ضروری است تأثیرات این نتایج در قالب پیشنهاد‌هایی به مقنن ارائه شود که به ‌نظر‌می‌رسد در رأس آن حذف ماده مذکور قرار گیرد.
لازم به‌ ذکراست که روش به کار گرفته‌شده در پژوهش روبرو توصیفی-تحلیلی بوده و در نوع نگاه خود دارای عمق فقهی بسیار توأم با نوآوری در استنباط است.

کلیدواژه‌ها


-       آل بحر العلوم، سید محمد. (بی‌تا)بلغة الفقیه، بی‌جا، بی نا.
-       ابن ادریس، محمد بن احمد. (1410) السرائر الحاوی لتحریرالفتاوی، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
-       ابن براج، عبدالعزیز بن نحریر. (1406) المهذب، قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامی.
-       ابن عابدین، محمد بن امین. (1995) حاشیه رد المحتار علی الدر المختار: شرح تنویر الابصار فی فقه مذهب الامام ابی حنیفه النعمان، بیروت: دارالفکر.
-       امام خمینی، سیدروح الله. (1385) صحیفه امام (دوره 22جلدی)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، چاپ چهارم.
-       انصاری، محمدجواد. (1389) حق طلاق برای زن از دیدگاه امام خمینی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
-       برادران، دلاور. (بی‌تا) «حق و حکم»، (دکتری فقه و حقوق) دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده حقوق.
-       تهرانی، هادی. (1374) رساله الفرق بین الحق و الحکم، به کوشش نعمت‌الله صفری، قم: نشر مفید.
-       حر عاملی، محمد بن حسن. (1967) وسائل الشیعه، قم: مؤسسه آل البیت.
-       حصکفی، محمد بن علی. (2002) الدر المختار فیشرح‌‌ تنویر الابصار، بیروت: دارالکتب العلمیه.
-       دمشقی، ابن کثیر. (بی‌تا) تفسیر ابن کثیر، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
-       راسخ، محمد. (1393) حق و مصلحت، تهران: طرح نو.
-       زحیلی، وهبه. (بی‌تا) الفقه الاسلامی و ادلته، بیروت: دارالفکر.
-       سرخسی، شمس الدین. (1993) المبسوط، بیروت: دارالکتب العلمیه.
-       شاکری گلپایگانی، طوبی. (1393) ضرورت تبیین مبادی حق در علم اصول، تهران: فکرسازان.
-       شهید ثانی. (بی‌تا) مسالک الافهام، بی‌جا، مؤسسة المعارف الاسلامیة.
-       شیخ طوسی، محمد بن حسن. (1387) المبسوط، قم: المکتبه المرتضویه.
-       صادقی تهرانی، محمد. (1384) رساله توضیح المسائل نوین: مبحث طلاق، تهران: انتشارات امید فردا، نسخه الکترونیکی (برنامه کتابراه).
-       طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم. (1423 ق) حاشیه کتاب المکاسب، بی‌جا: دارالمصطفی لاحیاء التراث.
-       عسقلانی، شمس‌الدین. (1993) فتح الباری شرح صحیح البخاری، بیروت: دارالفکر.
-       عظیم آبادی، شمس الحق. (بی‌تا) عون المعبود شرح سنن ابی داود، بیروت: دارالفکر.
-       فاضل مقداد، جمال الدین مقداد بن عبدالله سیوری. (بی‌تا) کنزالعرفان فی فقه القرآن، قم: مکتب نوید اسلام.
-       قانون مدنی.
-       قرطبی، ابوعبدالله محمد بن احمد. (1405 ق) الجامع الاحکام القرآن، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
-       کاسانی، علاءالدین. (1996) بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع، بی‌جا: دارالکتاب‌العربی.
-       کاظمی، زهره. (1389) جایگاه متعه طلاق در نظام قانونگذاری اسلامی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
-       مطهری، مرتضی. (1384) نظام حقوق زن در اسلام، تهران: صدرا
-       مغنیه، محمدجواد. (بی‌تا) فقه الامام الصادق، کتاب الطلاق، قم: مؤسسه انصاریان.
-       مکارم شیرازی، ناصر. (بی‌تا) تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
-       منذری، زکی‌الدین. (2003) الترغیب و الترهیب، بیروت: دارالکتب‌العلمیه.
-       مهرپور، حسین. (1379) «بررسی فقهی - حقوقی وضعیت متفاوت زن و مرد در طلاق»، نامه مفید، شماره21، صص 180 - 147.
-       مهرپور، حسین. (1384) مباحثی از حقوق زن، تهران: نشر اطلاعات.
-       نجفی، شیخ محمدحسن. (بی‌تا) جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
-       نهجالبلاغه
-       ولائی، عیسی. (1380) فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، تهران: نشر نی.
-       وهابی، مصطفی. (1391) «بررسی مبانی حق زوج در مطلقه نمودن زوجه، موضوع ماده 1133 قانون مدنی» راه وکالت، شماره 7، صص 158-142.