امکان سنجی حمایت تقنینی از بزه دیدگان تراجنسی در جرائم ناشی از نفرت با رویکردی بر دیدگاه های امام خمینی (ره)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه خوارزمی، تهران. ایران

2 دانش آموخته دکتری حقوق کیفری، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

جرم ناشی از نفرت به جرائمی اطلاق می‌شود که برخاسته از پیش‌داوری، تعصب یا نفرت نسبت به خصوصیات (موردحمایت) بزه‌دیده از قبیل نژاد، مذهب، ملیت، قومیت یا هویت جنسیتی باشند. یکی از ایرادات نظام کیفری ایران، فقدان سیاست جنایی تقنینی معین در قبال افراد تراجنسی است. در پژوهش حاضر پرسش اصلی آن است که آیا رفتارهای مجرمانه علیه افراد تراجنسی می‌تواند به‌عنوان گونه‌ای خاص از جرائم ناشی از نفرت در نظام کیفری کنونی شناسایی شود و در این صورت توجیه آن بر مبنای اندیشه امام خمینی چگونه است؟ بدین منظور تلاش شده است با روش توصیفی - تحلیلی  این موضوع با رویکردی بر اندیشه امام خمینی بررسی شود. در این رابطه سیره عملی امام خمینی تسامح صفر نسبت به تراجنسی‌ها نیست؛ بلکه رویکرد امام در اندیشه و عمل، حمایت حداکثری از تراجنسی‌ها و مساعدت در رفع موانع قانونی پیش روی آن‌هاست. این رویکرد حمایتی می‌تواند از تجویز فقهی-حقوقی تغییر جنسیت در تراجنسی‌ها تا حمایت از ایشان در مراحل پسابزه‌دیدگی تسری یابد؛ چراکه تراجنسی‌ها به‌نوعی بزه‌دیدگان بالقوه یا به تعبیری دقیق‌تر «بزه‌دیده پنهان» به‌حساب می‌آیند. درنتیجه می‌توان گونه‌ای سیاست جنایی افتراقی شامل حمایت کیفری تشدیدی (حمایت کیفری توأم با کیفیات مشدده) در قبال این بزه‌دیدگان اعمال کرد.
 
 

کلیدواژه‌ها


     اصغری آقمشهدی، فخرالدین و یاسر عبدی. (1390) «وضعیت فقهی و حقوقی تغییر جنسیت»، نشریه فقه و حقوق اسلامی، سال اول، شماره دوم.
− الهام، غلامحسین و محسن برهانی. (1396) درآمدی بر حقوق جزای عمومی، تهران: نشر میزان، چاپ دوم،2 جلدی.
− امام خمینی، سید روح‌الله. (1421 ق) کتاب البیع، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول، 5 جلدی.
− امام خمینی، سید روح‌الله.  (1380) شرح چهل حدیث، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ بیست و چهارم.
− امام خمینی، سید روح‌الله. (1385) ترجمه تحریرالوسیله، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول،2 جلدی.
 − امام خمینی، سید روح‌الله.  (1379) تحریرالوسیله، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول،2 جلدی.
− امام خمینی، سید روح‌الله.  (1389) صحیفه امام (دوره 22 جلدی)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، چاپ پنجم.
− باریکلو، علیرضا. (1382)«وضعیت تغییر جنسیت»، اندیشههای حقوقی، سال اول، شماره پنجم، صص 86-63.
− پورکاظم محمد فریدنی، فرزانه و روناک عشقی نوگورانی. (1397)«اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد برافزایش بهزیستی روان‌شناختی افراد تراجنسی»، روانشناسی و روانپزشکی شناخت، دوره 5، شماره 1.
− جواهری، فاطمه و زینب کوچکیان. (1385) «اختلال هویت جنسی و ابعاد اجتماعی آن: بررسی پدیده نارضایتی جنسی در ایران»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال پنجم، شماره 21.
− حاجی تبار فیروزجایی، حسن. (1390) «دلایل توجیهی حمایت افتراقی از بزه‌دیدگان آسیب‌پذیر در پرتو آموزه‌های علوم جنایی (با نگاهی به قوانین موضوعه ایران)»، دانشنامه حقوق و سیاست، شماره 16.
− حر عاملی، محمد بن حسن. (1409 ق) وسائل الشیعه، قم: مؤسسه آل البیت، چاپ اول.
− خرازی، حسین. (1379) «تغییر جنسیت»، مجله اهلبیت، سال ششم، شماره 23.
− دفتر سازمان امنیت و همکاری اروپا برای نهادهای دموکراتیک و حقوق بشر. (1395) قوانین جرائم ناشی از نفرت (راهنمای عملی)، ترجمه حسین فخر و سالار صادقی، تهران: مجد، چاپ اول.
− رایجیان اصلی، مهرداد. (۱۳۹۰) بزهدیدهشناسی حمایتی، تهران: نشر دادگستر، چاپ دوم.
− سایت ایران آنلاین. 11/11/1397     http://www.ion.ir
− صادقی، سالار. (1395) بررسی حقوقی و جرمشناختی جرائم ناشی از نفرت، تهران: مجد، چاپ اول.
− ظهیرالدین، علیرضا، سید مهدی صمیمی اردستانی و محمد اربابی. (1384) «روان‌درمانی موفقیت‌آمیز چهار مورد اختلال هویت جنسی»، مجله پزشکی قانونی، شماره 1.
− عابدی سرآسیا، علیرضا. (1396)«قاعده تسلیط و نقش آن در تصحیح قراردادهای نو پیدا (با نگاهی به اندیشه‌های امام خمینی)»، فصلنامه متین، دوره 19، شماره 75.
− عباچی،‌ مریم. (1392) جرمهای مبتنی بر نفرت، تازههای علوم جنایی (مجموعه مقالهها)، زیر نظر علی حسین نجفی ابرندآبادی، کتاب اول، تهران: نشر میزان، چاپ دوم.
− فرهمند، مهناز و فاطمه دانافر. (1396) «تحلیل مشکلات فردی - اجتماعی تراجنسی‌ها»، مطالعات و تحقیقات اجتماعی ایران، سال ۶، شماره ۴.
− کاتوزیان، ناصر. (1380) قواعد عمومی قراردادها، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ پنجم.
− کنعان، احمد محمد. (1420 ق) الموسوعة الطبیة الفقهیه، بیروت: دار‌النفائس.
− مدنی تبریزی، سید یوسف. (1416 ق) المسائل المستحدثه، قم: انتشارات دهاقانی، چاپ چهارم.
− موسوی بجنوردی، سید محمد. (1386) «بررسی فقهی حقوقی در خصوص تغییر جنسیت با رویکردی بر نظر امام خمینی (س)»، پژوهشنامه متین، شماره 36.
− مؤمن قمی، محمد. (1382) «پیوند اعضا»، فصلنامه فقه اهلبیت، سال نهم، شماره 34.
− میرخانی، عزت ‌السادات و مهدیه محمدتقی زاده. (1391) «مبانی فقهی و حقوقی جواز تغییر جنسیت»، فصلنامه فقه پزشکی، سال سوم و چهارم، شماره 9 و 10.
− نجفی ابرندآبادی، علی حسین و حمید هاشم بیگی. (1393) دانشنامه جرمشناسی، تهران: انتشارات گنج دانش، چاپ سوم.