بررسی حقیقت ظلومیت و جهولیت از منظر ابن عربی، ملاصدرا و امام خمینی(س)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فلسفه، دانشگاه اصفهان، ایران

2 دانشجوی دکتری حکمت متعالیه دانشگاه اصفهان، ایران

چکیده

بررسی معنا و حقیقت ظلومیت و جهولیت که طبق آیة 72 سوره احزاب باعث پذیرش امانت الهی شده است، مورد نظر این پژوهش است. در این مقاله درصدد هستیم تا با بررسی آرای ابن عربی، ملاصدرا و امام خمینی به این مهم نائل شویم. به این منظور با روش کتابخانه‌ای- اسنادی به آثار این سه دانشمند مراجعه شده و پس از جمع آوری و تحلیل آرای آنها این نتیجه به دست آمده است که هر چند کلمات ظلوم و جهول به لحاظ ریشة لغوی معنای ذمی دارند، لیکن در عرفان ابن عربی و حکمت متعالیه مراد از امانت الهی، خلافت الهی است که تنها انسان به‌خاطر دو صفت ظلومیت و جهولیت که دو صفت مدحی برای انسان شمرده می‌شوند، قابلیت و استعداد آن را دارد تا به این مقام نائل شود. ابن عربی با بیان دو معنای متفاوت از انسان دو تفسیر جداگانه از ظلوم و جهول بودن او ارائه می‌کند. از نظر ملاصدرا آنچه موجب شده است تا از میان مخلوقات الهی تنها انسان دارای چنین صفتی باشد، ضعف او در خلقت است. در این بین، امام خمینی ظلومیت و جهولیت را دو صفتی می‌داند که خداوند انسان را به واسطه آن، ستوده است. از نظر او ظلومیت و جهولیت یعنی تجاوز از منازل حس و تعینات و فنای در بقای خداوند.

کلیدواژه‌ها


-          آشتیانی، سید جلال الدین. (1370) شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم، تهران: امیرکبیر.
-          امام خمینی، سید روح الله .(1385)صحیفة امام، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، (چاپ و نشر عروج)، چاپ چهارم.
-         امام خمینی، سید روح الله . (الف 1376)  مصباح الهدایة الی الخلافة و الولایة، تصحیح سید جلال الدین آشیانی، تهرن: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س).
-        امام خمینی، سید روح الله . (ب 1376)  شرح دعای سحر، ترجمه سید احمد فهری، تهران: طلوع آزادی، چاپ اول.
-         امام خمینی، سید روح الله . (1410ق) تعلیقات علی شرح فصوص الحکم و مصباح الانس، تصحیح حسن رحیمیان، قم: پاسدار اسلام، چاپ دوم.
-         امام خمینی، سید روح الله . (1381)دیوان امام: سروده‌های حضرت امام خمینی(س)، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س)، مؤسسه چاپ و نشر عروج، چاپ سی و هفتم.
-         امام خمینی، سید روح الله . (1370) آداب الصلوة، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س).
-         امام خمینی، سید روح الله . (1375) تفسیر سوره حمد، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س).
-          ابن سودکین. (2004) شرح تجلیات الالهیه، تصحیح عبدالکریم النمری، بیروت: دارالکتب العلمیه.
-          ابن عربی، محی الدین. (بی تا)فتوحات مکیه، بیروت: دار الصادر.
-         ابن عربی، محی الدین. ( 1946)فصوص الحکم، قاهره: دار احیاء الکتب العربیه.
-          ابن عربی، محی الدین. (1367ق)مجموعه رسائل ابن عربی، بیروت: دارااحیاء التراث العربی.
-          خوارزمی، تاج الدین حسین. (1379) شرح فصوص الحکم، تصحیح علامه حسن زاده آملی، قم: بوستان کتاب.
-          غزالی، محمد. (1386) احیاء علوم الدین، ترجمه حسین خدیو جم، تهران: نشر علمی-فرهنگی.
-          ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. (1360) اسرارالآیات، تهران: انجمن حکمت و فلسفه.
-          ملاصدرا، محمد بن ابراهیم.(1375) مجموعه رسائل فلسفی، تهران: انتشارات حکمت.
-          ملاصدرا، محمد بن ابراهیم.(1340) رسالة سه اصل، تهران: دانشگاه علوم معقول و منقول.
-          ملاصدرا، محمد بن ابراهیم.(1422 ق) شرح الهدایة الاثیریه، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
-           ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. (1366) شرح اصول کافی، تصحیح محمد خواجوی، تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی.