نشوز زوجه در فقه و حقوق با رویکردی بر آرای امام خمینی(س)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد بازنشسته دانشگاه خوارزمی و مدیر گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی و اندیشه‌های امام خمینی(س) پژوهشکدة امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی

2 محقق و نویسنده

چکیده

قرآن  فلسفة اصلی ازدواج را ایجاد آرامش و سکون قرار داده است ولی گاهی به دلایل مختلف زن و مرد که هسنة اصلی این پیوند الهی را تشکیل می‌دهند دچاراختلاف می‌شوند هریک از زوجین در عین دارا بودن حقوقی نسبت به همدیگر مسؤل انجام تکالیفی نیز هستند که امتناع از انجام دادن آن موجب تحقق نشوز می‌شود گاهی این امتناع از طرف زن است که به آن نشوز زوجه می‌گویند در این مقاله برآنیم تأملی بر ابعاد این مسأله داشته در تبیین برخی مباحث مبهم آن از جمله وظایف زوجه در مقابل زوج، گسترة این وظایف و مصادیق نشوز،آیه نشوز و مسائل پیش آمده در مورد برداشت از این آیه بکوشیم و ساحت اسلام را از تأویل های ناروا در مورد آن مبرا گردانیم .در این راه از آرای فقیه اندیشمند امام خمینی  و نظریة ایشان(تأثیر زمان و مکان در اجتهاد)استفاده شده است .

کلیدواژه‌ها


-      ابن ابی حاتم،عبدالرحمن بن محمد.(1419ق) تفسیرالقرآن العظیم، بیروت: المکتبه العصریه.
-      ابن اثیر،مبارک بن محمد.(بی تا)النهایه فی غریب الحدیث و الاثر(5جلدی)، قم:مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، چاپ اول.
-      ابن فارس،احمدبن ذکریا.(1404ق) معجم مقاییس اللغه(6جلدی)، مصحح عبدالسلام محمدهارون ، قم:دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ اول.
-      ابن منظور، محمدبن مکرم.(1414ق)لسان العرب(15جلدی)، مصحح احمد فارس صاحب الجوائب، بیروت:دارالفکر للطباعه والنشر و التوزیع-دارصادر.
-      اصفهانی، محمد حسن.(بی‌تا)کشف اللثام عن قواعدالاحکام، قم:مؤسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین قم.
-        امامی، حسن.(1373)حقوق مدنی، تهران: کتابفروشی اسلامیه. 
-      جمعی از نویسندگان. (1421ق) الموسوعه الفقهیه،کویت:وزاره اوقاف و شئون اسلامی، چاپ اول.
-      جوهری، اسماعیل بن حماد.(1410ق) الصحاح – تاج اللغه و صحاح العربیه،مصحح احمد عبدالغفور عطار،بیروت : دارالعلم الملایین، چاپ اول.
-      حر عاملی، محمد بن حسن.(بی‌تا) وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، بیروت:داراحیاءالتراث العربی.
-      خازن،علی بن محمد. (بی تا) تفسیر الخازن/ المسمی لباب التأویل فی معانی التنزیل، بیروت:دارالفکر.
-      راغب اصفهانی، حسین بن محمد.(1412ق) مفردات الفاظ القرآن، مصحح عبدالسلام محمدهارون ، لبنان:دارالعلم، چاپ اول.
-      سلار دیلمی، حمزه بن عبدالعزیز.(1414ق) المراسم العلویه فی النبویه، قم:امیر معاونت فرهنگی مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام.
-        سیوطی، جلال الدین عبدالرحمن.(1380) الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور، بیروت داراحیاءالتراث العربی.
-      شهیداول، محمدبن جمال الدین مکی عاملی.(1411ق) اللمعه الدمشقیه، قم:دارالفکر، چاپ اول.
-      شهیدثانی، زین الدین بن علی.(1386) الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، تحقیق سید محمد کلانتر،نجف:منشورات جامعه النجف،چاپ دوم.
-      _______.(بی تا)مسالک الافهام فی شرح شرایع الاسلام، قم:دارالهدی للطباعه والنشر.
-      شیخ صدوق، علی بن حسین بابویه.(بی‌تا) من لا یحضره الفقیه، محقق علی اکبرغفاری، قم: جماعة المدرسین فی الحوزةالعلمیه، چاپ دوم .
-      شیخ طوسی، محمد بن حسن.(بی‌تا) تفسیرالتبیان، بی‌جا،بی‌نا.
-      شیخ مفید، محمدبن نعمان.(بی‌تا) المقنعه، قم:مؤسسه النشرالاسلامیه التابعه لجماعه المدرسین بقم .
-      طباطبایی، سید علی.(بی‌تا) ریاض المسائل فی بیان احکام الشرع بالدلائل، قم:مؤسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین قم.
-        طبرسی، فضل بن حسن. (1415ق) تفسیر مجمع البیان، بیروت:منشورات مؤسسه الاعلمی للمطبوعات العربی.
-       طریحی، فخرالدین.(1416ق)مجمع البحرین(6جلدی) ، تهران:کتابفروشی مرتضوی، مصحح سید احمد حسینی .
-      علامه حلی،یوسف بن مطهر.(بی‌تا)قواعدالاحکام، قم:مؤسسه نشراسلام وابسته به جامعه مدرسین قم.
-      فراهیدی، خلیل بن احمد.(1410ق)کتاب العین(8جلدی)،قم:نشرهجرت،چاپ دوم.
-        قرطبی، عبدالله محمد بن احمد انصاری. (1405ق) تفسیرالقرطبی، بیروت داراحیاءالتراث العربی.
-      قمی، علی بن ابراهیم.(1412ق) تفسیرالقمی،بیروت: منشورات مؤسسه الاعلمی للمطبوعات العربی.
-      کاتوزیان، ناصر .(1375)دورة مقدماتی حقوق مدنی، خانواده، تهران :مؤسسه نشر یلدا، چاپ اول.
-      محقق حلی، نجم الدین جعفربن حسن.(1408ق)شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم :مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم.
-      مؤسسه آل البیت علیهم السلام .(بی‌تا) فقه الرضا، مؤسسه آل البیت لاحیاءالتراث المؤتمر العالمی.
-      نجفی، محمد حسن. (1981)جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت داراحیاءالتراث العربی، چاپ هفتم.
-      واسطی زبیدی، سید محمد مرتضی.(1414ق)تاج  العروس من جواهر القاموس، مصحح مهدی مخزومی و دکتر ابراهیم سامرایی، بیروت: دارالفکر للطباعه والنشر و التوزیع، مصحح علی شیری،چاپ اول.