بررسی ابتکارات فقهی سید مصطفی خمینی در باب بیع با رویکردی بر دیدگاه‌های امام خمینی(س)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار و عضو هیأت علمی دانشگاه ایلام

2 دانشجوی دکتری رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه مازندران،

چکیده

‌ سید مصطفی خمینی یکی از فقهای توانمندی بود که شاخصة عمدة آثار وی، نقد اجتهادی آرای دیگر فقها و حاشیه­نگاران، دقّت نظر عمیق و طرح اشکال و پاسخ به اشکالات به صورت علمی است. از جمله ارزشمندترین آثار ایشان که از حیث اسلوب و شیوة بررسی و نقد اجتهادی آرا کم­ نظیر می­باشد، کتاب البیع است که نویسنده در آن بیشتر به طرح نظرات امام خمینی پرداخته و با حریّت فکری خود توانسته گاه نظرات امام را تأیید و گاه مورد نقد قرار داده و ردّ کند. شناخت بیع به وسیلة آثار آن، اصالت دادن به معاطات در عقود، عدم شمول آیه بیع نسبت به مقولة معاطات، درستی استناد به حدیث سلطنت بر صحّت معاطات، حکومت نداشتن قاعده «لا حرج» بر احکام عقلایی و انتخاب بالاترین قیمت تا روز دفع در باب ضمان و تعیین وضعیت جنسی که تلف شده است، از مهم­ترین نوآوری­ها و نظرات اختصاصی ایشان در باب بیع به شمار می­روند. در این نوشتار که به صورت توصیفی ـ تحلیلی صورت پذیرفته، با طرح مقایسه­ای برخی دیدگاه­های دیگر فقها به ویژه نظرات امام خمینی، به بررسی، نقد، تأیید یا رد آنها از زاویة دید سیّد مصطفی خمینی پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

-         آخوند خراسانی، محمّد کاظم. (1406ق) حاشیة المکاسب، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول، 1 جلد.
-         ـــــــــــــــــــــــــ . (1409ق) کفایة الاصول، قم: مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، 1 جلد.
-         ابن­ادریس  حلی، محمّد بن منصور. (1410ق) السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم: جامعه مدرّسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم، 3 جلد.
-         ابن­بابویه، محمّد بن علی. (1413ق) من لا یحضره الفقیه، تصحیح علی­اکبر غفاری، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 4 جلد.
-         اصفهانی، محمّد حسین. (1418ق) حاشیه کتاب المکاسب، تحقیق عباس محمّد آل سباع قطیفی، قم: انوار الهدی، چاپ اول، 5 جلد.
-         امام خمینی، سید روح­الله. (1421ق) کتاب البیع، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س)، چاپ اول، 5 جلد.
-         انصاری، مرتضی. (1414ق) رسائل فقهیه، قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، چاپ اول، 1 جلد.
-         ـــــــــــــــــ . (1415ق) کتاب المکاسب، قم: گنگره بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، چاپ اول، 6 جلد.
-         بحر العلوم، محمّد. (1403ق) بلغة الفقیه، تهران: مکتبة الصادق، چاپ چهارم، 4 جلد.
-         بحرانی، یوسف بن احمد. (1405ق) الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهره، تصحیح محمّد تقی ایروانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 25 جلد.
-         توحیدی، محمّد علی. (بی­تا) مصباح الفقاهه (تقریرات درس آیت­الله خویی)، بی­جا، بی­نا، 7 جلد.
-         حرّ عاملی، محمّد بن حسن. (1409ق) وسائل الشیعه، قم: مؤسسه آل­البیت(ع)، چاپ اول، 30 جلد.
-         حسینی عاملی، سیّد جواد. (1419ق) مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 23 جلد.
-         خمینی، سید مصطفی. (1418ق) کتاب البیع، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س)، چاپ اول، 2 جلد.
-         رشتی، میرزا حبیب­الله. (1311ق) کتاب الاجاره، بی­جا، بی­نا، چاپ اول، 1 جلد.
-         سیوطی، جلال­الدین. (1417ق) البهجة المرضیه (تعلیق مصطفی حسینی دشتی)، قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، چاپ دهم، 1 جلد.
-         شرتونی، رشید. (1386) مبادی العربیه، قم: دارالعلم، چاپ چهارم، 4 جلد.
-         شهید اول، محمّد بن مکّی. (1417ق) الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 3 جلد.
-         ـــــــــــــــــ . (1410ق) اللمعةالدمشقیة فی فقه الامامیه، تصحیح محمّد تقی مروارید، بیروت: دار­­التراث  دار الاسلامیه، چاپ اول، 1 جلد.
-         شهید ثانی، زین­الدین بن علی. (1420ق) الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیه، محشّی کلانتر، قم: کتابفروشی داوری، چاپ اول، 10 جلد.
-         شیخ طوسی، محمّد بن حسن. (1387ق) المبسوط فی فقه الامامیه، تصحیح سیّد محمّد تقی کشفی، تهران: المکتبه المرتضویه لاحیاء آثار الجعفریه، چاپ سوم، 8 جلد.
-         شیخ مفید، محمّد بن محمّد. (1413ق) المقنعه، قم:کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، چاپ اول، 1 جلد.
-         طباطبایی یزدی، سیّد محمّد کاظم. (1421ق) حاشیة المکاسب، قم: مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم، 2 جلد.
-         طباطبایى، سید محمّد حسین. (1417 ق) المیزان فى تفسیر القرآن،‏ ترجمه سید محمد باقر موسوى همدانى، دفتر انتشارات اسلامى، قم:‏، چاپ پنجم‏، 20 جلد.
-         علامه حلّی، حسن بن یوسف. (1420ق) تحریر الاحکام الشرعیه علی مذهب الامامیه، تحقیق ابراهیم بهادری، قم، مؤسسه امام صادق(ع)، چاپ اول، 6 جلد.
-         ـــــــــــــــــ . (1413ق) مختلف الشیعه فی احکام الشریعه، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 9 جلد.
-         ـــــــــــــــــ . (1414ق) تذکرة الفقهاء، قم: مؤسسه آل­البیت(ع)، چاپ اول، 17 جلد.
-         فخّار طوسی، جواد. (1389) در محضر شیخ انصاری (شرح خیارات)، قم: انتشارات مرتضی، چاپ ششم، 10 جلد.
-         فیومی، احمد بن محمّد. (بی­تا) المصباح المنیر، قم: منشورات دار الرضی، چاپ اول، 2 جلد.
-         قلی­زاده، احمد. (1379) واژه­شناسی اصطلاحات اصول فقه، تهران: بنیاد پژوهش­های علمی و فرهنگی نور الاصفیاء. چاپ اول، 1 جلد.
-         کاشف­الغطاء، عباس بن حسن. (بی­تا) الفوائد الجعفریه، نجف: مؤسسه کاشف­الغطاء، 1 جلد.
-         ـــــــــــــــــ . (1424ق) منهل الغمام فی شرح شرایع الاسلام، نجف: مؤسسه کاشف­الغطاء، چاپ اول، 3 جلد.
-         کرکی، علی بن حسین. (1414ق) جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم: مؤسسه آل­البیت(ع)، چاپ دوم، 13 جلد.
-         کلینی، محمّد بن یعقوب. (1429ق) الکافی، قم: دار­ الحدیث، چاپ اول، 15 جلد.
-         مجلسی، محمّد باقر. (1403ق) بحار الانوار، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، 111 جلد.
-         محقق حلّی، نجم­الدین جعفر بن حسن. (1408ق) شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم: مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم، 4 جلد.
-         ـــــــــــــــــ .  (1418ق) المختصر النافع فی فقه الامامیه، قم: مؤسسه مطبوعات دینی، چاپ ششم، 2 جلد.
-         مظفر، محمّد رضا. (1419ق) المنطق، قم: مؤسسه اسماعیلیان، چاپ اول.
-         موسوی قزوینی، سیّد علی. (1424ق) ینابیع الاحکام فی معرفة الحلال و الحرام، تصحیح سیّد علی علوی قزوینی، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 2 جلد.
-         نجفی خوانساری، موسی. (1373ق) منیة الطالب فی حاشیة المکاسب (تقریرات درس محقّق نائینی)، تهران: المکتبه المحمّدیه، چاپ اول، 2 جلد.
-         نجفی، محمّد حسن. (1404ق) جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، تصحیح عباس قوچانی، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ هفتم، 43 جلد.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار