تحلیل دور ه های زمانی گفتمان انقلاب اسلامی با تکیه بر رهبری امام خمینی(س)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 کارشناس ارشد علوم سیاسی دانشگاه مفید، قم، ایرا ن

چکیده

درصورتی‌که گفتمان را منظومه‌ای معنایی تصور کنیم که حول یک دال مرکزی سامان‌یافته و تحت تأثیر زمان و مکان قرار دارد؛ تحلیل این گفتمان در بازه‌های زمانی مختلف اهمیت می‌یابد؛ چراکه اصولاً گفتمان‌ها ابدی و آرمانی نیستند و از ابتدا تاریخی و زمانمند هستند. لذا تمیز بهتر بازه‌های زمانی و گسست‌های احتمالی، کمک شایانی در تحلیل گفتمان انقلاب می‌کند. این تمایزات زمانی، ضمن بیان تفاوت‌های گفتمانی، سبب اثبات وجود سوژه‌های متفاوتی نیز می‌شوند؛ که متعاقب آن چیستی فضای سیاسی و عملکرد رهبران را تشریح می‌کنند. هدف از این پژوهش شرح جایگاه امام به‌عنوان رهبر دائمی انقلاب در تمام بازه‌های زمانی، بر اساس مفهوم سوژه است.
در این پژوهش نویسندگان ضمن تمیز سه بازه زمانی مختلف (از سال‌های بعد 56 تا پیش از ارائه پیش‌نویس قانون اساسی، زمان نگارش و تصویب قانون اساسی و دوران بعد از تصویب نهایی قانون) معتقدند که جایگاه امام بر اساس میزان نوآوری و خلاقیت در ارائه گفتمان که لازمه سوژه خلاق و بنیان‌گذار است و همچنین اسارت سوژه کارگزار در جبر ساختار‌های پیشین، به‌طور متناوب از سوژه کارگزار به بنیان‌گذار و مجدداً به سوژه کارگزار تغییر می‌کند. این نگرش ضمن تشریح فرآیند انقلاب، بر مسیر دموکراتیک انقلاب ایران و عملکرد امام بر اساس اصول دموکراسی تأکید می‌کند.

کلیدواژه‌ها


- آبراهامیان، یرواند. (1387) ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمد گل‌محمدی و محمدابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی.
- آرنت، هانا. (1361) انقلاب، عزت الله فولادوند، تهران: خوارزمی.
- ادیب‌زاده، مجید. (1387) زبان، گفتمان و سیاست خارجی: دیالکتیک بازنمایی از غرب در جهان نمادین ایرانی، تهران: نشر اختران.
- امام خمینی، سید روح‌الله. (1385) صحیفه امام (دوره 22 جلدی)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثارامام خمینی، چاپ چهارم.
- بروجردی، مهرزاد. (1377) روشنفکران ایرانی و غرب، تهران: نشر و پژوهش روز فرزان.
- بشیریه، حسین. (1390) انقلاب و بسیج سیاسی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- تاجیک، محمدرضا. (1377) «غیریت و هویت»، فصلنامه متین، سال 1، شماره اول.
- ــــــــــــــــــ . (1378) «امام، قدرت گفتمان»، روزنامه ایران (25/1/1378).
- ــــــــــــــــــ .(1379)گفتمان و تحلیل گفتمانی، تهران: فرهنگ گفتمان.
- ــــــــــــــــــ .(1380) برایان ترنر، شرقشناسی پستمدرنیسم، تهران: مرکز بررسی‌های استراتژیک.
- ــــــــــــــــــ . الف(1383) گفتمان، پاد گفتمان و سیاست، تهران: مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
- ــــــــــــــــــ .ب(1383) «دموکراسی، دموکراسی نیست؛ دموکراسی دموکراسی‌هاست»، مجله بازتاب اندیشه، شماره 54.
- جزنی، بیژن. (1358)تاریخ سیساله ایران، تهران: نشر مازیار.
- حسینی‌زاده، سید محمدعلی. (1383) «نظریه گفتمان و تحلیل سیاسی»، فصلنامه علوم سیاسی، شماره 28.
- ــــــــــــــــــ . (1389) اسلام سیاسی در ایران، قم: انتشارات دانشگاه مفید.
- حقیقت، صادق. (1385) «تحلیل گفتمانی انقلاب اسلامی»،مجموعه مقالات کنفرانس بین‏المللی انقلاب اسلامی و چشم‏انداز آینده، تهران: انتشارات بین‏المللی الهدی.
- دریفوس، هیوبرت و پل رابینو. (1376) میشل فوکو: فراسوی ساختارگرایی و هرمنوتیک، ترجمه حسین بشیریه، تهران: نشر نی.
- ربانی خوراسگانی. (1393) «ایدئولوژی، سوژه، هژمونی و امر سیاسی در بستر نظریة گفتمان»، غربشناسی بنیادی، شماره 1.
- رفیع‌پور، فرامرز. (1376) توسعه و تضاد: کوششی در جهت تحلیل انقلاب اسلامی و مسائل اجتماعی ایران، تهران: نشر انتشار.
- سحابی، عزت‌الله. (1383) نیمقرن خاطره و تجربه مهندس عزت سحابی، تهران: گام نو.
- سعید، بابی. (1379) هراس بنیادین: اروپا مداری و ظهور اسلامگرایی، تهران: نشر دانشگاه تهران.
- سلطانی، علی‌اصغر. (1381) قدرت گفتمان و زبان، تهران: نشر نی.
- ــــــــــــــــــ . (1383) «تحلیل گفتمان به‌مثابه نظریه و روش»، فصلنامه علوم سیاسی باقرالعلوم، شماره 28.
- عضدانلو، حمید. (1380) گفتمان و جامعه، تهران: نشر نی.
- غلامرضا کاشی، محمدجواد. (1380) جادوی گفتار، تهران: آینده‌پژوهان.
- فوکو، میشل. (1377) ایرانیها چه رؤیایی در سردارند؟، ترجمه حسینی معصومی همدانی، تهران: نشر هرمس.
- فیاض، ابراهیم. (1389) «گفتمان انقلاب اسلامی و بایسته‌‌هایش»، نشریه زمانه، شماره 4.
- کدی، آر. نیکی. (1376) «انقلاب ایران در چشم‌انداز تطبیقی»، ترجمه حسینعلی نوذری؛ در: فراتی، عبدالوهاب، درآمدی بر ریشههای انقلاب اسلامی، قم: نشر معارف.
- کدیور، محسن. (1387) حکومت ولایی، تهران: نشر نی.
- لاکلا، ارنست. (1377) «گفتمان»، ترجمه حسینعلی نوذری، فصلنامه گفتمان، شماره صفر.
- مارش، دیوید وجری استوکر. (1378) روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمه امیرمحمد حاجی یوسفی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبری.
- مرتضوی، باقر. (1386) ساعدی - از دید او درباره او، کلن: انتشارات فروغ.
مک دانل، دایان. (1377) «مقدمه‌ای بر نظریات گفتمان پایان دهه 1960»، ترجمه حسینعلی نوذری، فصلنامه گفتمان، شماره 2.
- میر سپاسی، علی. (1393) تأملی در مدرنیته ایرانی، ترجمه جلال توکلیان، تهران: نشر ثالث.
- هنرمند، منوچهر. (1346) فلسفه پهلویسم، تهران: انتشارات علمی.
- یورگنسن، ماریان و لوئیز فیلیپس. (1389) نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمه هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
 
- Foucault, M. (1962) The Archaeology of Knowledge, Translated by A. Sheridan, London: Rutledge.
- Howarth, D. Noarval, A. Stavrakakis,G. (2000) Discourse theory and political analysis (Manchester university press).
- Howrath, andrew. (2000)discourse, open university press.
- Lacla ernesto and mouffe chental. (2001) hegemony and socialist strategy, London: verso.
- Marshall, W. Alcorn, Jr. (1994) “The Subject of Discourse: Reading Lacan through (and beyond) Poststructuralist Contexts”, in: Bracher, Mark, et al, Lacanian Theory of Discourse Subject, Structure, and Society, London: new york university press.
- Newman, S. (2005) power and politics in poststructuralist thought:New Theories of The political, Rutledge press.