بررسی و تحلیل واکنش جریانهای مذهبی به اقدامات دوره رضاشاه بعد از شهریور1320 تا 1340

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد جامعه شناسی دانشگاه تربیت مدرس

2 عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

اقدامات صورت‌گرفته در مورد مذهب در دورة رضاشاه اساساً به دو دسته تقسیم می‌شود: اقداماتی که مستقیماً با مذهب ضدیت داشت و اقداماتی که فی‌نفسه ضد ‌دین نبود ولی پیامد و نتیجة ضددینی داشت. در مقاله حاضر این دو نوع اقدام در چهار‌ بخش مورد بررسی قرار می‌گیرد: اقدامات صورت‌‌گرفته در رابطه با حوزه نهادی دین، بعد‌آموزشی، شعائر و مناسک دینی و رابطه دین  و سیاست.
با کنار رفتن رضاشاه از صحنه سیاسی کشور، کلیة نیروهای اجتماعی به ‌یکباره همچون آتشفشانی فوران کردند. جریانهای دینی نیز از خود واکنشهایی نشان دادند که بر اساس منافع طبقاتی و نژادی یا صنفی نبود و نتیجة آن اعاده و بازسازی هویت‌دینی جامعه بود. جریانهای دینی اسلام سنتی، اسلام معترض و اسلام تجددخواه، در هیأت هویتهای مقاومت و برنامه‌دار به بازسازی هویت‌دینی جامعه دست‌یازیدند. هدف نهایی این مقاله، ارائه سنخ شناسی از واکنش‌ جریا‌نهای مذهبی پس از شهریور‌1320 منطبق بر ابعاد خاص چالش هویت‌دینی جامعه در دوره رضاشاه است.

کلیدواژه‌ها