ضرورت بازنگری در ماده 286 قانون مجازات اسلامی 1392 بر اساس دیدگاههای امام خمینی(س)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق دانشگاه خوارزمی

2 دانشجوی دوره دکتری فقه و حقوق جزا، پردیس بین الملل دانشگاه خوارزمی

چکیده


بی شک یکی از پر چالش ترین مباحث حقوق کیفری ایران پس از انقلاب تبیین ماهیت افساد فی الارض و تعیین گسترة آن است.اگر چه قانونگذار با جرم انگاری مستقل افساد فی الارض در قانون مجازات اسلامی 1392 در صدد تنویر موضوع و پایان دادن به اختلافات برآمد، لیکن به نظر می رسد این اقدام که با بی توجهی و عدم التفات به مبانی فقهی این عنوان جزایی صورت گرفته نه تنها چاره ساز نبوده که بر اشکالات پیش رو افزوده است.
علیرغم دیدگاه قانونگذار به نظر میرسد افساد فی الارض عنوان مجرمانه مستقلی که لزوماً منتج به اعدام باشد نیست بلکه وصفی است که تمامی افعال و عناوین جزایی را که سبب اختلال در اعتدال و سلامت زندگی انسان می شوند، در بر می گیرد و می بایست به تناسب و اقتضای فعل صورت گرفته و شرایط و اوضاع و احوال پیرامون آن اقدام به تعیین مجازات متناسب نمود.

کلیدواژه‌ها


-        آلوسی، شهاب‌الدین سید محمود. (1405ق) روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دارالإحیاء التراث العربی، چاپ هشتم.
-        ابطحی کاشانی، سید محمد.(1363) «مفسد فی‌الارض»، فصلنامه نور علم، شماره 4، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
-        ابن قدامه، عبدالله بن احمد. (1404ق)المغنی، بیروت: دارالفکر.
-        ابن منظور، جمال‌الدین محمد بن مکرم. (1414ق) لسان العرب المحیط، بیروت: دارالفکر للطباعة والنشر والتوزیع، چاپ سوم.
-        ابو صلاح حلبی، تقی بن نجم. (1410ق)الکافی فی الفقه، بیروت: مؤسسه فقه الشیعه و دار الاسلامیه.
-        ابوالفتوح رازی، عبدالمنعم. (1398ق) تفسیر الروض الجنان و روح الجنان، تصحیح ابوالحسن شعرانی، تهران: کتاب‌فروشی اسلامیه.
-        امام خمینی، سید روح‌الله.(1421ق) تحریر الوسیله، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول.
-        امامی کاشانی، محمد.(1371) «نقد و بررسی نظریات فقهی شورای نگهبان»، رهنمون، تهران: مدرسه عالی شهید مطهری.
-        بای، حسینعلی. (1384)«سیری در مستندات فقهی جرم انگاری افساد فی‌الارض»،مجله فقه و حقوق، سال دوم، شماره هفتم.
-        بای، حسینعلی . (1385)«افساد فی‌الارض چیست؟ مفسد فی‌الارض کیست؟»، مجله فقه و حقوق، شماره 9.
-        برهانی، محسن. (1394) «افساد فی‌الارض: ابهام مفهومی، مفاسد عملی»، فصلنامه مطالعات حقوق کیفری و جرمشناسی، دوره 2، شماره 2 و3.
-        حر عاملی، محمدحسن. (1409ق) تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعة، قم: مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث، چاپ اول.
-        خویی، ابوالقاسم. (بی‌تا) مبانی تکملة المنهاج، نجف: مطبعة الآداب.
-        دهقان، حمید. (1379) بررسی قانون سرقت، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
-        راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمد.(1412ق) المفردات فی الغرائب القرآن، تحقیق سید محمد گیلانی، بیروت: انتشارات دار العلم - الدار الشامیة، چاپ اول.
-        سلمان پور، محمدجواد. (1382) «مبانی فقهی حرمت استعمال و قاچاق مواد مخدر»، فقه اهلبیت(ع)، شماره 35.
-        سیاح، احمد.(1366)فرهنگ جدید عربی - فارسی، تهران: انتشارات کتاب‌فروشی اسلامی.
-        سید سابق. (1393) فقه السنّه، ترجمه دکتر محمود ابراهیمی، تهران: انتشارات آراس، چاپ سوم.
-        سیوطی، جلال‌الدین عبدالرحمن. (1376) الاتقان فی علوم القرآن، ترجمه سید مهدی حائری قزوینی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
-        شهید اول، محمد بن مکی عاملی. (بی‌تا) اللمعة الدمشقیة فی فقه الامامیه، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
-        شهید ثانی، زین‌الدین بن علی جبعی عاملی. (1413ق) مسالک الافهام فی تنقیح شرائع الاسلام، قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه.
-        شهید ثانی، زین‌الدین بن علی جبعی عاملی . (2141ق) الروضة البهیه فی شرح اللمعة الدمشقیه، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ اول.
-        شیخ صدوق، ابوجعفر محمد بن علی بن بابویه قمی. (1413ق) من لایحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم.
-        شیخ طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن. (بی‌تا) الخلاف، تهران: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزة علمیه قم، چاپ دوم.
-        شیخ طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن. (1407ق) تهذیب الاحکام، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزة علمیه قم.
-        شیخ طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن. (1342) النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی، ترجمه محمدتقی دانش‌پژوه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-        شیخ مفید، محمد بن نعمان. (1410ق) المقنعه فی الاصول و الفروع، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیة قم.
-        طباطبایی، سید محمدحسین. (1374)المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
-        طبرسی، فضل بن حسن. (بی‌تا) مجمعالبیان فی تفسیر القرآن، تهران: مکتبة العلمیه اسلامیه.
-        طبری، محمد بن جریر.(1412ق) جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفه.
-        طبیب، سید عبدالحسین. (1370) اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران: کتاب‌فروشی اسلامی.
-        علامه حلی، حسن بن یوسف.(1419ق) مختلف الشیعه، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم.
-        عمید، حسن. (بی‌تا) فرهنگ عمید، تهران: انتشارات امیرکبیر، چاپ اول.
-        عوده، عبدالقادر. (1412ق) التشریع الجنایی الاسلامی، بیروت: دارالمکتب العربی.
-        فاضل لنکرانی، محمد. (1392) تفصیل الشریعه فی تحریر الوسیله، تصحیح و تحقیق مرکز فقهی ائمه اطهار، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، نشر عروج.
-        فاضل هندی، بهاءالدین محمد بن حسن. (1420ق) کشف اللثام عن قواعد الاحکام، ترجمه محمد خزائلی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزة علمیة قم.
-        فتحی، حجت‌الله. (1393) شرح مبسوط قانون مجازات اسلامی، قم: مؤسسه دائرة‌المعارف فقه اسلامی.
-        فراهیدی، خلیل بن احمد. (1410ق) العین، تحقیق مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی، قم: مؤسسه دار الهجره.
-        فیض کاشانی، محمد بن مرتضی.(1415ق) تفسیر الصافی، تحقیق و تصحیح حسین اعلمی، تهران: انتشارات کتاب‌فروشی اسلامی، چاپ ششم.
-        کاظمی، جواد بن سعد اسدی. (بی‌تا) مسالک الأفهام إلی آیات الأحکام، بی‌جا.
-        کلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب. (1407ق) الکافی، قم: دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم.
-        گلپایگانی، سید محمدرضا. (1414ق) الدّر المنضود فی احکام الحدود، قم: دارالقرآن الکریم.
-        گیلانی، محمد. (1379) حقوق کیفری اسلام، تهران: نشر سایه.
-        محقق حلی، نجم‌الدین جعفر بن حسن. (1408ق) الشرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم: مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم.
-        مدرسی یزدی، محمدرضا. (1387)«پژوهشی در مفهوم و حکم افساد فی‌الارض»، مجله حکومت اسلامی، سال سیزدهم، شماره اول.
-        مرعشی، سید محمد. (1370)«افساد فی‌الارض از دیدگاه قرآن و روایات و عقل»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 4.
-        مقدس اردبیلی، احمد بن محمد. (1378)زبدة البیان فی براهین احکام القرآن، قم: انتشارات مؤمنین، چاپ دوم.
-        منتظری، حسینعلی.(1373) مبانی فقهی حکومت اسلامی، قم: مؤسسه کیهان، چاپ اول.
-        موسوی اردبیلی، سید عبدالکریم.(1392) گنجینه استفتائات قضایی، قم: انتشارات نجات، چاپ اول.
-        موسوی بجنوردی، سید محمد.(1384) فقه تطبیقی (بخش جزایی)، تهران: انتشارات سمت.
-        مؤمن قمی، محمد. (1422ق) مبانی تحریرالوسیله، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
-        میرساکی، حمید.(1395) جستاری در محاربه و افساد فیالارض، تهران: انتشارات هرنگ.
-        نجفی، محمدحسن. (1417ق) جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به حوزه علمیة قم.
-        هاشمی شاهرودی، سید محمود. (1377) «محارب کیست؟ محاربه چیست؟»، فقه اهلبیت، سال چهارم، شماره 13.
-        هاشمی شاهرودی، سید محمود . (1378) بایستههای فقه جزا، تهران: انتشارات میزان.