جستاری در ولایت وصی بر تزویج صغار با رویکردی به دیدگاه امام خمینی(س)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار و عضو هیأت علمی گروه فقه دانشگاه ایلام، ایلام، ایران.

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

چکیده

در مشروعیت انتقال ولایت ولی به وصی در امور مالی صغار اختلافی وجود ندارد. آنچه معرکه آرای فقهاست، ثبوت ولایت وصی در تزویج صغیر و صغیره به نیابت از ولی آن‌هاست. در این خصوص سه دیدگاه عمده وجود دارد: مشهور فقها معتقد به عدم ثبوت ولایت وصی به‌طور مطلق هستند؛ گروهی نیز قائل به ثبوت آن به‌طور مطلق می‌باشند و جماعتی هم مشروط به‌تصریح ولی بر وجود حق تزویج برای وصی، اعتقاد به ثبوت آن دارند. برخی از فقها مثل امام خمینی که از مجموع ادلة ارائه‌شده بر سه دیدگاه مذکور به فتوایی نرسیده، احتیاط واجب را در عدم اقدام وصی به تزویج صغیر دانسته‌اند. در این پژوهش که به روش توصیفی - تحلیلی انجام پذیرفته، با نقد و بررسی دلایل اقوال مذکور، نتیجه گرفته‌شده است که وصی به‌شرط تصریح موصی، بر تزویج صغار، ولایت دارد.

کلیدواژه‌ها


-         ابن فارس، احمد. (1404ق) معجم مقائیس اللغه، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم‌، چاپ اول، 6 جلد.
-         ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414 ق) لسان العرب، تحقیق احمد فارس صاحب الجوائب، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع - دار صادر‌، چاپ سوم، 15 جلد.
-         امام خمینی، سید روح‌الله. (1421ق) تحریر الوسیله، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول‌.
-         انصاری، مرتضی. (1415ق) کتاب النکاح، تحقیق گروه پژوهش در کنگره، قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى‌، چاپ اول‌، 1 جلد.
-         بحرانی، یوسف بن احمد. (1405ق) الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، تحقیق محمدتقى ایروانى، سید عبدالرزاق مقرم، ‌قم: ناشر: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‌، چاپ اول، 25 جلد.
 
-         بحرالعلوم، محمدبن محمد. (1403ق) بلغةالفقیه، تهران: منشورات مکتبة الصادق، چاپ چهارم‌، 4 جلد.
-         جوهری، اسماعیل. (1410ق) الصحاح - تاج اللغة و صحاح العربیة، تحقیق احمد عبدالغفور عطار‌، بیروت: دار العلم للملایین‌، چاپ اول، 6 جلد.
-         حائری طباطبایی، علی بن محمد. (1418ق) ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل، تحقیق محمد بهره‌مند، محسن قدیرى، کریم انصارى و على مروارید، ‌قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام‌، چاپ اول‌، 16 جلد.
-         حر عاملی، محمدبن حسن. (1409ق) تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة‌، تحقیق گروه پژوهش مؤسسه آل البیت علیهم السلام، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام‌، چاپ اول، 30 جلد.
-         حمیری، نشوان بن سعید. (1420ق) شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم، تحقیق حسین بن عبدالله العمرى- مطهر بن على الاریانى - یوسف محمد عبدالله‌، بیروت: دار الفکر المعاصر‌، چاپ اول، 12 جلد.
-         خویی، ابوالقاسم موسوی. (1410ق) منهاج الصالحین، قم: نشر مدینه العلم‌، چاپ 28‌، 2 جلد.
-         راغب اصفهانی، حسین. (1412ق) مفردات ألفاظ القرآن، تحقیق صفوان عدنان داودى، لبنان - سوریه: دار العلم - الدار الشامیه، چاپ اول‌، 1 جلد.
-         سبزواری، محمدباقر. (1423ق) کفایة الأحکام، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‌، چاپ اول، 2 جلد.‌
-         شهید اول، محمد بن مکی. (1414ق) غایةالمراد فی شرح نکت الإرشاد، تحقیق رضا مختارى، ‌قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم‌، چاپ اول‌، 4 جلد.
-         شهید اول، محمد بن مکی.  (1410ق) اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیه، تحقیق محمدتقى مروارید - على‌اصغر مروارید، ‌بیروت: دار التراث- الدار الإسلامیة، چاپ اول‌، 1 جلد.
-         شهید ثانی، زین‌الدین بن علی جبعی عاملى. (1410ق) الروضة البهیه فی شرح اللمعة الدمشقیه (المحشّى - کلانتر)، قم: کتاب‌فروشی داورى، چاپ اول، 10 جلد.
-         شهید ثانی، زین‌الدین بن علی جبعی عاملى.  (1413ق) مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، تحقیق گروه پژوهش مؤسسه معارف اسلامی، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیه، چاپ اول، 15 جلد.
-         شبیری زنجانی، موسی. (1419 ق) کتاب نکاح، تحقیق مؤسسه پژوهشى راى‌پرداز، ‌قم: مؤسسه پژوهشى راى‌پرداز‌، چاپ اول‌، 25 جلد.
-         شیخ طوسی، محمد بن حسن. (1407 ق) الخلاف، تحقیق على خراسانى، سید جواد شهرستانى، مهدى طه نجف و مجتبى عراقى، ‌قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول، 6 جلد.‌
-         شیخ طوسی، محمد بن حسن. (1387ق) المبسوط فی فقه الإمامیه، تهران: المکتبه المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریه، چاپ سوم، 8 جلد.
-         شیخ مفید، محمد بن محمد بن نعمان. (1413ق) أحکام النساء، قم: کنگره جهانى هزاره شیخ مفید، چاپ اول‌، 1 جلد.
-         طباطبایی حکیم، محسن. (1416ق) مستمسک العروه الوثقى، قم: مؤسسة دار التفسیر‌، چاپ اول‌، 14 جلد.
-         علامه حلی، حسن بن یوسف. (1410ق) إرشاد الأذهان إلى أحکام الإیمان، تحقیق فارس حسون، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول، 2 جلد.
-         علامه حلی، حسن بن یوسف. (1388ق) تذکرة الفقهاء، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام‌، چاپ اول‌، 1 جلد.
-         علامه حلی، حسن بن یوسف. الف(1413ق) قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، تحقیق گروه پژوهش دفتر انتشارات اسلامى، ‌قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‌، چاپ اول، 3 جلد.
-         علامه حلی، حسن بن یوسف.  ب(1413ق) مختلف الشیعه فی أحکام الشریعه، تحقیق گروه پژوهش دفتر انتشارات اسلامى‌، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‌، چاپ دوم‌، 9 جلد.
-         فاضل مقداد، مقداد بن عبد اللّه. (1404ق) التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، قم: انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشى نجفى، چاپ اول، 4 جلد.
-         فیض کاشانی، محمد محسن. (بی‌تا) مفاتیح الشرائع‌، قم: انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشى نجفى، چاپ اول‌، 3 جلد.
-         کمپانی اصفهانی، محمدحسین. (1418ق) حاشیه کتاب المکاسب، تحقیق عباس محمد آل سباع قطیفى، ‌قم: انوار الهدى‌، چاپ اول، 5 جلد.‌
-         محقق حلی، جعفر بن حسن. (1408ق) شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، تحقیق عبدالحسین محمدعلی بقال، ‌قم: مؤسسه اسماعیلیان‌، چاپ دوم‌، 4 جلد.
-         محقق کرکی، علی بن حسین. (1414ق) جامع المقاصد فی شرح القواعد، تحقیق گروه پژوهش مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام، قم: مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام، چاپ دوم، 13 جلد.‌
-         موسوی عاملى، شمس محمد بن على. (1411ق) نهایة المرام فی شرح مختصر شرائع الإسلام، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول، 2 جلد.
-         نراقی، احمد بن محمد. (1415ق) مستند الشیعة فی أحکام الشریعة،‌ قم: مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام، چاپ اول، 19 جلد.
-        نجفی، محمدحسن. (1404ق) جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، تحقیق عباس قوچانى و على آخوندى‌، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‌، چاپ هفتم‌، 43 جلد.