ایده های نجات بخش بشریت در انقلاب های بزرگ:مطالعة موردی انقلاب های بزرگ فرانسه، روسیه و ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی- دانشگاه رازی

2 دانش آموختة کارشناسی ارشد علوم سیاسی، گروه علوم سیاسی، دانشکدة علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

انقلاب‌های بزرگ، به‌عنوان تحولاتی بین‌المللی، بر ایده‌های جهان‌شمولی تأکید دارند که معطوف به اهدافی فراملی و فرامرزی در راستای نجات بشریت می‌باشند. این انقلاب‌ها با طرح ایده‌های نجات‌بخشی و رهایی بشریت، به انسان‌های سراسر جهان بشارت می‌دهند که رهایی و نجات از وضعیت نامطلوب موجود، در دستور کار آن‌ها قرارگرفته است تا با عملی نمودن این هدف بزرگ، سعادت و خوشبختی را برای همة جوامع بشری به ارمغان آورند. مقالة حاضر، بر بررسی و تحلیل مقایسه‌ای ایده‌های نجات‌بخش مطرح‌شده در سه انقلاب بزرگ فرانسه، روسیه و انقلاب اسلامی ایران متمرکز گردیده تا شباهت‌ها و تفاوت‌های آن‌ها را موردمطالعه قرار دهد. بدین ترتیب، سؤال اصلی پژوهش عبارت است از اینکه ایده‌های نجات‌بخشی مطرح‌شده در انقلاب‌های بزرگ، ازلحاظ مفهومی چه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند؟ در راستای پاسخ به این پرسش اساسی، پژوهش حاضر ضمن واکاوی شاخصه‌های انقلاب‌های بزرگ و با بهره‌گیری از چهارچوب مفهومی هزاره گرایی، ایده‌های نجات‌بخش انقلاب‌های مذکور و سرچشمه‌های ایدئولوژیکی و پراگماتیکی آن‌ها را موردبررسی قرار داده و این فرضیه را به محک آزمون گذارده که همه انقلاب‌های بزرگ، علی‌رغم تفاوت‌های مبنایی ایدئولوژیکی، ایده‌های نسبتاً مشابهی را درزمینة نجات‌بخشی بشریت مطرح ساخته‌اند.

کلیدواژه‌ها


-         اخوان کاظمی، مسعود. (1390) «ضدانقلابی‌گری در نظام بین‌الملل: مبانی تئوریک»، فصلنامة مطالعات انقلاب اسلامی، سال هشتم، شمارة 25.
-         اسپوزیتو، جان و جان وال. (1392) جنبشهای اسلامی معاصر؛ اسلام و دموکراسی، ترجمة شجاع احمدوند، تهران: نشر نی، چاپ چهارم، 1 جلد.
-         اسکاچ پل، تدا. (1376) دولتها و انقلابهای اجتماعی، ترجمة سید محمد رویین‌تن، تهران: انتشارات سروش، چاپ دوم، 1 جلد.
-         امام خمینی، سید روح‌الله. (1385)صحیفة امام(دوره 22 جلدی)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ چهارم.
-         برینتون، کرین. (1385) کالبدشکافی چهار انقلاب، ترجمة محسن ثلاثی، تهران: انتشارات زریاب، چاپ هشتم، 1 جلد.
-         بشیریه، حسین. (1371) «تاریخ اندیشه‌ها و جنبش سیاسی در قرن بیستم؛ لنین و لنینیسم و مارکسیسم روسی»، فصلنامة اطلاعات سیاسی-اقتصادی، شماره‌های 66 و 65.
-         بهشتی، محمد و محمدجواد باهنر. (بی‌تا) نقش قیامتی انقلاب اسلامی، قم: انتشارات قیام، چاپ اول، 1 جلد.
-         تروتسکی، لئون. (1360) تاریخ انقلاب روسیه، ترجمة سعید باستانی، تهران: انتشارات فانوسا، چاپ اول، 3 جلد.
-         توکویل، آلکسی دو. (1365)انقلاب فرانسه و رژیم پیش از آن، ترجمة محسن ثلاثی، تهران: نشر نقره، چاپ اول، 1 جلد.
-         حافظ نیا، محمدرضا. (1388) جغرافیای سیاسی ایران، تهران: انتشارات سمت، چاپ سوم، 1 جلد.
-         حسینی، سید سعید. (1388) آیندة بشریت از دیدگاه شهید مطهری، قم: انتشارات موسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی، چاپ دوم، 1 جلد.
-         خرمشاد، محمدباقر و سایر همکاران. (1393) بازتابهای انقلاب اسلامی ایران، تهران: انتشارات سمت، چاپ سوم، 1 جلد.
-         رولان، رومن. (1363)روبسپیر، ترجمة محمد خاوری، تهران: نشر گام، چاپ اول، 1 جلد.
-         زاهدی، سعید و مهدی فاطمی. (1393) در میدان انقلاب،قم: نشر معارف، چاپ اول، 1 جلد.
-         زمزم، علیرضا. (1380) «تئوری انقلاب تروتسکی و انقلاب اسلامی ایران»، فصلنامة پژوهشنامة انقلاب اسلامی، شماره‌های 6 و 5.
-         ستوده، محمد. (1384) «انقلاب اسلامی و روابط‌ بین‌الملل»، فصلنامة مطالعات انقلاب اسلامی، شمارة 2.
-         سیار، غلامعلی. (1387) «انقلاب فرانسه در زیر ذره‌بین»، مجلة اطلاعات سیاسی-اقتصادی، شماره‌های 249 و 250.
-         سوبول، آلفرد. (1375)انقلاب فرانسه، ترجمة عباس مخبر و نصر‌الله کسائیان، تهران: انتشارات شباهنگ، چاپ دوم، 2 جلد.
-         شجاعی زند، علیرضا. (1383) «نقش و عملکرد دین در وضعیت انقلابی؛ بررسی تطبیقی انقلاب فرانسه و ایران»، مجلة جامعهشناسی ایران، دورة 5، شمارة 2.
-         شکیبا، بهروز. (بی‌تا) دایرةالمعارف فرهنگ سیاسی، تهران: انتشارات فروغی، چاپ اول، 1 جلد.
-         علی‌بابابی، غلامرضا. (1369) فرهنگ علوم سیاسی، تهران: شرکت نشر ویس، چاپ اول، 2 جلد.
-         طلوعی، محمود. (1370)غولهای قرن، تهران: نشر علم، چاپ اول، 1 جلد.
-        طلوعی، محمود. (1390)فرهنگ جامع سیاسی، تهران: نشر علم، چاپ چهارم، 1 جلد.
-         فرح، رامین. (1388) «آخرین انقلاب؛ انقلابی آخر»، ماهنامة مشرق موعود، شمارة 10.
-         فوکو، میشل. (الف1393) ایرانیها چه رؤیایی در سر دارند؟،ترجمة حسین معصومی همدانی، تهران: انتشارت هرمس، چاپ هفتم، 1 جلد.
-         فوکو، میشل. (ب1393) ایران؛ روح یک جهان بیروح، ترجمة نیکو سرخوش و افشین جهان‌دیده، تهران: نشر نی، چاپ دهم، 1 جلد.
-         کارر دانکوس، هلن. (1363) برادر بزرگتر، ترجمة ژالة علیخانی، تهران: انتشارات هفته، چاپ اول، 1 جلد.
-         کالورت، پیتر. (1387) انقلاب و ضدانقلاب، ترجمة حمید قانعی، تهران: انتشارات آشتیان، چاپ دوم، 1 جلد.
-         کروزون، فرانسوا. (1383)ده روزی که جهان را تکان داد؛ فتح زندان باستیل، ترجمة علیرضا کاویانی، مجلة تاریخ، شمارة 157.
-         کلباسی‌اشتری، حسین. (1388) هزارهگرایی در سنّت مسیحی، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی، 1 جلد.
-         کنز، پیتر. (1381) تاریخ اتحاد شوروی؛ آغاز تا پایان، ترجمة علی‌اکبر مهدیان، تهران: انتشارات امیرکبیر، چاپ اول، 1 جلد.
-         گلدستون، جک. (1392) مطالعاتی نظری، تطبیقی و تاریخی در باب انقلابها، ترجمة محمدتقی دل‌فروز، تهران: انتشارات کویر، چاپ سوم، 1 جلد.
-         گیدنز، آنتونی. (1393) جامعهشناسی، ترجمة حسن چاوشیان، تهران: نشر نی، چاپ نهم، 1 جلد.
-         مارکس، کارل و فردریک انگلس. (1388) مانیفست کمونیست، ترجمة مسعود صابری، تهران: نشر طلایة پرسو، چاپ دوم، 1 جلد.
-         ماتیوز، جان آر.(1384) ظهور و سقوط اتحاد شوروی، ترجمة فرید جواهر کلام، تهران: انتشارات ققنوس، چاپ اول، 1 جلد.
-         مرکز نشر اسناد انقلاب اسلامی. (1390) فرهنگ شعارهای انقلاب اسلامی، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ دوم، 1 جلد.
-         ملکوتیان، مصطفی. (1381) «انقلاب از آغاز تا فرجام: مروری بر ویژگی‌های هفت‌گانة انقلاب»،مجلة دانشکدة حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، شمارة 57.
-         میلز، چارلز رایت. (1379)مارکس و مارکسیسم، ترجمة محمد رفیعی مهرآبادی، تهران: انتشارات خجسته، چاپ اول، 1 جلد.
-         نش، کیت و آلن اسکات. (1388) راهنمای جامعهشناسی سیاسی، ترجمة محمدعلی قاسمی و قدیر نصری، تهران: انتشارات پژوهشکدة مطالعات راهبردی، چاپ اول، 2 جلد.
-         نقیب‌السادات، سید رضا. (1387) «انقلاب اسلامی، سومین انقلاب بزرگ دنیا»، ماهنامة کتاب ماه علوم اجتماعی، شمارة 11.
-         هابسباوم، اریک (الف 1374) عصر انقلاب (اروپا 1848-1789)، ترجمة علی‌اکبر مهدیان، تهران: مترجم.
-         هابسباوم، اریک (ب 1374) عصر سرمایه (1875-1848)، ترجمة علی‌اکبر مهدیان، تهران: انتشارات ما، چاپ اول.
-         همیلتون، ملکم. (1387) جامعهشناسی دین، ترجمة محسن ثلاثی، تهران: نشر ثالث، چاپ اول، 1 جلد.
-         یزدانی، عنایت الله و جمیل اخجسته. (1391) «بررسی تطبیقی صدور انقلاب در گفتمان سیاسی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامة پژوهشنامة انقلاب اسلامی، سال اول، شمارة 3.
 -Halliday, Fred. (1990) «Iranian Foreign Policy Since 1979: Internationalism and Nationalism in the Islamic Revolution«, in: Keddie, Nikki; Cole Joan r.i., Shi’ism and Social Protest, New Haven, Yale University Press.
 -Holsti, k j. (1983) International Politics, A Framework for Analysis, Fourth Edition. London, Prentice Hall International Inc.
 -Hermassi, Elbaki. (1974) Comparative Revolutionary Movements, Prentice Hall, New Jersey.