انتقال اوراق منفعت در بازارهای مالی: نقدها و ارائه راهکارهایی نوین با ذکر آرای فقهی امام خمینی (س)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه شهید مطهری ، تهران، ایران.

2 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی و اندیشه های امام خمینی، پژوهشکده امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

پس از حذف اوراق بهادار قرضه که به علت ماهیت ربوی از سیستم اقتصادی کشورهای اسلامی کنار گذارده شد، صاحب‌نظران حوزه اقتصاد اسلامی بر آن شدند تا با بررسی ابزارهای نوین اسلامی که بر پایه عقود شرعی بنانهاده شده‌اند خلأ ناشی از حذف این اوراق را پر نمایند. اوراق منفعت ازجمله ابزارهای نوینی است که هم‌اکنون مرحله شناخت و ارزیابی را سپری می‌کند. اوراق منفعت که در حقیقت گواهی دال بر انتقال خدمات و منافع آتی یک دارایی بادوام است، قابلیت دارد تا با انتقال منافع یا خدمات آتی دارایی‌های بادوام نقش بی‌بدیلی در به‌کارگیری ظرفیت اقتصادی صاحبان دارایی‌های بادوام بازی کند. مقاله پیش رو ضمن معرفی این ابزار نوین به نحوه انتقال آن در بازارهای مالی که بی‌شک از مهم‌ترین اهداف دارندگان اوراق بهادار است اشاره می‌نماید تا ضمن بیان راه‌های شرعی انتقال این اوراق و ارائه راهکار به‌نقد برخی از شیوه‌های ارائه‌شده از سوی صاحب‌نظران این حوزه بپردازد.

کلیدواژه‌ها


-         اقبال، منور و طریق الله خان. (1388) تأمین مالی مخارج دولت از دیدگاه اسلام، ترجمه عبدالحسین جلالی و مسلم بمانپور، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
-         امام خمینى، سید روح‌الله. (1421ق) تحریر الوسیله، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول.
-         امام خمینى، سید روح‌الله و سایر مراجع. (1424 ق) توضیح المسائل (محشی امام خمینی)، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ هشتم.
-         امامى، حسن. (بی‌تا) حقوق مدنى، تهران: انتشارات اسلامیه.
-         انصارى، مرتضى. (1415 ق) کتاب المکاسب، قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى، چاپ اول.
-         بحرانی، یوسف. (1405 ق) الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول.
-         بهجت، محمدتقی. (1426 ق) جامع المسائل، قم: دفتر معظم له، چاپ دوم.
-         جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (1383) ترمینو لوژی حقوق، تهران: کتابخانه گنج دانش، چاپ چهاردهم.
-         حبیبیان نقیبی، مجید. (بی‌تا) «درآمدی بر اوراق منفعت و مبانی شرعی آن»، بی‌جا: بی‌نا.
-         حر عاملی، محمد. (1409 ق) وسائل الشیعة، قم: مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام، چاپ اول.
-         حسینى خامنه‌اى، على. (1424 ق) أجوبة الاستفتاءات، قم: دفتر معظم له در قم، چاپ اول.
-         خویی، ابوالقاسم. (1417 ق) القواعد الفقهیة و الاجتهاد و التقلید، قم: مؤسسه صاحب الأمر علیه السلام، چاپ اول.
-         خویی، ابوالقاسم.  (بی‌تا) المستند فی شرح العروة الوثقى، بی‌جا: بی‌نا.
-         سبحانی، حسن و مجید حبیبیان نقیبی. (1391) «امکان‌سنجی صحت مبادله اوراق منفعت در قالب عقد اجاره»، معرفت اقتصاد اسلامی، شماره اول.
-         سلار دیلمى، حمزه. (1404 ق) المراسم العلویة و الأحکام النبویة، قم: منشورات الحرمین، چاپ اول.
-         شهید اول، محمد بن مکى. (1410 ق) اللمعة الدمشقیة فی فقهالإمامیة، بیروت: دار التراث - الدار الإسلامیة، چاپ اول.
-         شهید ثانی، زین‌الدین بن علی. (1412 ق) الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، چاپ اول.
-         شیخ صدوق، محمد. (1415 ق) المقنع، قم: مؤسسه امام هادى علیه‌السلام، چاپ اول.
-         شیخ طوسى، محمد. (1390 ق) الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، تهران: دار الکتب الإسلامیه، چاپ اول.
-         صافى گلپایگانى، لطف‌الله. (1416 ق) هدایة العباد، قم: دارالقرآن الکریم، چاپ اول.
-         طاهرى، حبیب‌الله. (1418 ق) حقوق مدنى، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم.
-         علامه حلى، حسن بن یوسف. (بی‌تا) تذکرة الفقهاء، قم: مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام، چاپ اول.
-         علامه حلى، حسن بن یوسف. (1410 ق) إرشاد الأذهان إلى أحکام الإیمان، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول.
-         علامه حلى، حسن بن یوسف. (1420 ق) تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة، قم: مؤسسه امام صادق علیه‌السلام، چاپ اول.
-         فیض کاشانى، ملا محسن. (بی‌تا) مفاتیح الشرائع، قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشى نجفى، چاپ اول.
-         قطّان حلى، شمس‌الدین. (1424 ق) معالم الدین فی فقه آل یاسین، قم: مؤسسه امام صادق علیه‌السلام، چاپ اول.
-         کاتوزیان، ناصر. (1386) دوره مقدماتی حقوق مدنی: اموال و مالکیت، تهران: میزان، چاپ نوزدهم.
-         کوه کمری، محمد. (1409 ق) کتاب البیع، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم.
-         کمپانى اصفهانى، محمدحسین. (1409 ق)الإجارة، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم.
-         محقق حلى، نجم الدین. (1412 ق) نکت النهایة، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول.
-         محقق حلى، نجم الدین.  (1418 ق) المختصر النافع فی فقه الإمامیة، قم: مؤسسة المطبوعات الدینیة، چاپ ششم.
-         مصطفوى، محمدکاظم. (1423 ق) فقه المعاملات، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول.
-         مظفر، محمدرضا. (1375)أصول الفقه، قم: اسماعیلیان، چاپ پنجم.
-         موسویان، عباس. (1386) ابزارهای مالی اسلامی (صکوک)، تهران: سازمان انتشارات فرهنگ و اندیشه اسلامی.
-         موسوى بجنوردى، حسن. (1419 ق) القواعد الفقهیة، قم: نشر الهادی، چاپ اول.
- www.irbourse.com