چکیده: با توجه به لزوم رسیدن به اتحاد رویه مُقَنن در تدوین قانون مربوط بهصور مختلف ارتکاب جرم، این مقاله به بررسی یکی از مهمترین مباحث در فقه و حقوق که همانا بحث تعدد اسباب اعم از طولی و عرضی یا اجتماع اسباب و مباشر و حتی تعدد مباشر است میپردازد. باورمندی مبتنی بر الزام قانونی نسبت به احراز رابطۀ سببیت بین رفتار و نتیجۀ مجرمانه بهعنوان یکی از عناصر تشکیلدهندۀ عنصر مادی در جنایات و همچنین میان فعل زیانبار و خسارتهای وارد شده که از ارکان مسئولیت مدنی محسوب میشود؛ نمیتواند عاملی برای نادیده گرفتن کاستیها و نقصانهای فراوان و مشهود در قوانین مجازات اسلامی 1392 بهویژه فقدان معیار واحد و تجویز راهکارهای متعدد برای احراز سببیت باشد. لذا با بررسی قوانین و نظریههای مختلف، این تحقیق منتج به آن گردید که در وضعیت کنونی برای احراز سببیت باید علاوه بر بررسی نوع مداخله عوامل و نوع رفتار مرتکبان در قالب تعدد اسباب یا تعدد مباشر و یا اجتماعی از هر دو، با استناد به مادههای قانونی، رویۀ قضایی با بهرهگیری از منابع مختلف بهویژه آرای فقهی، بخصوص دیدگاه امام خمینی شرایط و واقعیات هر پرونده مدنظر قرار گیرد و با در نظر گرفتن عرف، رابطۀ سببیت را تبیین نماید.
آقایینیا، حسین (1378) حقوق کیفری اختصاصی جرائم علیه اشخاص (جنایات)، تهران: بنیاد حقوقی میزان، چاپ چهارم.
ادریس، عوض احمد. (1377) دیه، ترجمه علیرضا فیض، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ دوم.
اردبیلى، احمد بن محمد. (1403ق) مجمع الفائدة و البرهان، قم: دفتر انتشـارات اسلامى، چاپ اول.
اردبیلی، محمدعلی.(1392) حقوق جزای عمومی، تهران: بنیاد حقوقی میزان، چاپ30.
امامخمینى، روحالله.(1385) تحریر الوسیلة(ترجمه فارسى)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینى، چاپ اول.
ــــــــــــــــــ . (1379) تحریر الوسیلة، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینى، چاپ 1.
امیری قائم مقامی، عبدالحمید. (1378) حقوق تعهدات، تهران: نشر میزان.
حائری، سید کاظم. (1418ق) تقریر مباحث الأصول از سید محمدباقر تقریر سید کاظم حائری، قم: نشر اسماعیلیان.
رستمی، هادی و هادی شعبانی کندسری. (تابستان 1395) «احراز رابطۀ سببیت در فرض مداخله عوامل گوناگون در جنایات و خسارات مالی (با تأکید بر قانون مجازات اسلامی 1392)» پژوهش حقوق کیفری، سال چهارم، شماره پانزدهم، صص 143-171.
شهید ثانی، زین الدین بن علی. (1413 ق) مسالک الأفهام، قم: انتشارات مؤسسه المعارف الاسلامی، چاپ اول.
صادقی، محمدهادی. (تابستان1393) «اجتماع سبب و مباشر در قانون مجازات اسلامی 1392»، مجله مطالعات حقوقی، دورۀ ششم ، شمارۀ دوم، صص 97-123.
خسروی, قدرت اله, & مجتهد سلیمانی, ابوالحسن. (1398). تحلیل و بررسی اجتماع اسباب از دیدگاه فقه و حقوق کیفری با تأکید بر نظر امام خمینی(س). پژوهشنامه متین, 21(85), 15-36.
MLA
قدرت اله خسروی; ابوالحسن مجتهد سلیمانی. "تحلیل و بررسی اجتماع اسباب از دیدگاه فقه و حقوق کیفری با تأکید بر نظر امام خمینی(س)". پژوهشنامه متین, 21, 85, 1398, 15-36.
HARVARD
خسروی, قدرت اله, مجتهد سلیمانی, ابوالحسن. (1398). 'تحلیل و بررسی اجتماع اسباب از دیدگاه فقه و حقوق کیفری با تأکید بر نظر امام خمینی(س)', پژوهشنامه متین, 21(85), pp. 15-36.
VANCOUVER
خسروی, قدرت اله, مجتهد سلیمانی, ابوالحسن. تحلیل و بررسی اجتماع اسباب از دیدگاه فقه و حقوق کیفری با تأکید بر نظر امام خمینی(س). پژوهشنامه متین, 1398; 21(85): 15-36.