شناسایی و تبیین الگوی تمدن نوین اسلامی بر اساس وصیتنامه سیاسی- الهی امام خمینی (ره))

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، قم، ایران

چکیده

با مروری بر تاریخ اسلام، چنین استفاده می‌شود که تمدن نوین اسلامی در طول تاریخ، فراز و نشیب‌های متعددی را طی کرده که نهایتاً پس از انقلاب اسلامی ایران، تحقق این مفهوم با بیانات راهبردی و تأکید رهبران کشور در مسیر واقعی خود قرارگرفته است؛ لذا شایسته است به تبیین مؤلفه‌ها و شاخص‌های این مفهوم پرداخته شود. درنتیجه، پژوهش حاضر به شناسایی و تبیین الگوی تمدن نوین اسلامی مبتنی بر وصیت‌نامه سیاسی- الهی امام خمینی به‌عنوان معمار کبیر انقلاب اسلامی پرداخته است. روش انجام این پژوهش به‌صورت کیفی است. بدین‌صورت که استخراج داده‌ها و مؤلفه‌ها با روش تحلیل مضمون انجام شده و پس از استخراج مؤلفه‌ها، نسبت به ترسیم الگوی مفهومی پژوهش اقدام شده است. روش کار چنین است که نگارنده، با بررسی و دقت نظر در وصیت‌نامه سیاسی- الهی امام خمینی به جستجوی مضامینی که معرف تمدن نوین اسلامی بودند، در ابتدا به کدهای مرتبط دست‌یافت. نهایتاً، کدهای استخراج‌شده به روش تحلیل مضمون در قالب 116 کد باز، 92 مضمون پایه و 4 مضمون سازمان دهنده تقسیم‌بندی شدند. حاصل کار به‌صورت الگوی مفهومی تمدن نوین اسلامی ارائه شد؛ که شامل 4 شاخص وحدت اسلامی، بصیرت اسلامی، اقتدار اسلامی و استقلال و آزادی اسلامی است.
 

کلیدواژه‌ها


افتخاری، اصغر؛ نوروزی، محمد؛ ذوالفقار زاده، محمدمهدی (1389) نظریه «امانت» امام خمینی (ره) و چشم‌انداز انقلاب اسلامی در پرتو اندیشه مهدویت، مشرق موعود، دوره 4، شماره 15، صص 97-65.
-   اکبری، مرتضی و فریدون رضایی. (1394) «واکاوی شاخصه‌های تمدن نوین اسلامی در اندیشه مقام معظم رهبری»، دوفصلنامه الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، سال سوم، شماره 5، صص 108-85.
-   امام خمینی، سید روح‌الله. (1385) صحیفه اماموره 22 جلدی)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ چهارم.
-   بابایی، حبیب اله. (1390) تمدن و تجدد، قم: پژوهشگاه علوم فرهنگ اسلامی.
-   بهمنی، محمدرضا. (1393) «تمدن نوین اسلامی در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای (چیستی و چگونگی تکامل تمدنی جمهوری اسلامی ایران)»، نقد و نظر، سال نوزدهم، شماره 74، صص 234-198.
-   جان احمدی، فاطمه. (1388) تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی. تهران: انتشارات نشر معارف.
-   حسین نژاد، یوسف. (زمستان 1392) «امام خمینی و اندیشه پیشرفت اجتماعی بر محور احیای تمدن اسلامی»، فصلنامه اسلام و مطالعات اجتماعی، سال اول، شماره 3، صص 92-61.
-   خاکی، غلامرضا. (1387) روش تحقیق با رویکردی به پایاننامه نویسی، تهران: بازتاب، چاپ چهارم.
-   دانایی‌فرد، حسن، سید مهدی ا‌لوانی و عادل آذر. (1388) روششناسی پژوهش کیفی در مدیریت: رویکردی جامع، تهران: انتشارات صفار، چاپ سوم.
-   زمانی محجوب، حبیب. (1395) «بایسته‌های سیاسی تمدن نوین اسلامی از دیدگاه امام خمینی»، دوفصلنامه علمی پژوهشهای سیاست اسلامی، دوره 4، شماره 9، صص 152-135.
-   عابدی جعفری، حسن، محمد سعید تسلیمی، ابوالحسن فقیهی و محمد شیخ‌زاده.(1390) «تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی»، اندیشه مدیریت راهبردی، سال پنجم، شماره 2، صص 198-151.
-   عابدین زاده، علی (1396) «تمدن نوین اسلامی در اندیشه امام خمینی و مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی)»، فصلنامه علمی دانش انتظامی خراسان رضوی، سال نهم، شماره 38، صص 130-101.
-   فوزی، یحیی؛ محمود رضا صنم‌زاده. (1391) «تمدن اسلامی از دیدگاه امام خمینی»، فصلنامه علمی-پژوهشی تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، سال سوم، شماره‌9، صص 40-7.
-   موسوی داودی، سید مهدی و حجت‌الله ابراهیمیان. (1398) «ارائه و تبیین الگوی منابع قدرت سیاسی در جامعه اسلامی مبتنی بر وصیت‌نامه الهی - سیاسی امام خمینی»، فصلنامه پژوهشهای سیاسی جهان اسلام، دوره 9، شماره 3، صص ۱۵۵-۱۲۵.
-   یاقوتی، ابراهیم. (1398) «مؤلفه‌ها و راهکارهای تمدن نوین اسلامی در اندیشه‌های امام خمینی (س) و مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی)»، شاهد اندیشه، دوره 1، شماره 1، صص 138-107.