تجزیه‌پذیری بیع اقساطی با رویکرد تحلیل اقتصادی در حقوق ایران و فقه امامیه با نگاهی به اندیشه‌ امام خمینی (س)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فقه و حقوق خصوصی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

2 استادیار گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

چکیده

تجزیه‌پذیری یا فسخ جزئی قرارداد یکی از ضمانت اجراهای پذیرفته‌شده در بسیاری از نهادهای حقوقی کشورهای توسعه‌یافته و نیز نظام‌های بین‌المللی است که امکان اجرای جزئی قرارداد را به‌جای بر هم زدن کامل و یا اجبار به اجرای کامل آن فراهم می‌آورد؛ دراین‌میان، عقد بیع اقساطی به دلیل ویژگی‌های خاصی که دارد بیشتر ازنظر تجزیه‌پذیری موردتوجه قرارگرفته است تا جایی که در کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا مواد خاصی برای آن وضع گردیده و تجزیه‌­پذیری بیع اقساطی را با رویکرد کارآیی مورد تأکید قرار داده است. در این نوشتار با توجه به اینکه در حقوق ایران چنین راه‌حلی به‌ویژه درخصوص بیع اقساطی مورد تأکید واقع نشده است؛ سعی نمودیم از یک‌سو با ارائه تعریف دقیقی از بیع اقساطی راهکارهایی را از فقه امامیه و ازجمله نظرات امام خمینی برای تجزیه عقد بیع اقساطی ارائه دهیم و از سوی دیگر با بررسی برخی از معیارهای رویکرد تحلیل اقتصادی نیز اثبات نماییم پذیرفتن تجزیه‌پذیری برای عقد بیع اقساطی کارآیی آن را افزایش خواهد داد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


    - آذرنوش، آذرتاش (1385). فرهنگ معاصر عربی- فارسی. تهران: نشر نی، چاپ ششم.
-   امام خمینی، سید روح‌الله (1389). صحیفه امام: مجموعه آثار امام خمینی (س) (بیانات، پیامها، مصاحبهها، احکام، اجازات شرعی و نامهها). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، چاپ پنجم.
-   امام خمینی، سید روح‌الله (1385). ترجمه تحریرالوسیله امام خمینی (س). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، چاپ اول.
-   امام خمینی، سید روح‌الله (1421 ق). کتاب البیع. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، چاپ اول، 5 جلدی.
-   امامی، سید حسن (١٣٦٦). حقوق مدنی. جلد١، تهران: انتشارات اسلامیه، چاپ ششم.
-   انصاری، مرتضی بن محمدامین (1419 ق). کتاب المکاسب. المؤتمر العالمی بمناسبة الذکری المئویة الثانیة لمیلاد الشیخ الأعظم الأنصاری، الأمانة العامة.
-   انصاری، مسعود، طاهری، محمدعلی (1384). دانشنامه حقوق خصوصی. تهران: انتشارات محراب فکر، چاپ اول.
-   انصاری، مهدی (الف1390). تحلیل اقتصادی حقوق قراردادها. تهران: جاودانه، جنگل.
-   انصاری، مهدی (ب١٣٩٠). نظریه نقـض کارآمـد قـرارداد از دیدگاه‌ مکتـب‌ تحلیل‌ اقـتصادی حـقوق. فصلنامه حقوق، 41(1)، 39-57.      dor: 20.1001.1.25885618.1390.41.1.3.1
-   بادینی، حسن (1382). مبانی فلسفی نگرش اقتصادی به حقوق. مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، 62(0)، 91-135. https://jflps.ut.ac.ir/article_11138.html
-   تاری، جبار (1386). وضعیت بیع کالی به کالی در فقه و حقوق ایران. مجله کانون وکلای دادگستری، 7 و 8، 27-44.
-   جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1378). ‌مبسوط در ترمینولوژی حقوق. تهران: گنج دانش، چاپ اول.
-   حسینی مراغه‌ای، میر فتاح (۱۴۱8 ق). عناوین. قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
-   خاندوزی، سید احسان (1386). معیارهای اقتصادی در قانون‌گذاری نوین. مجله مجلس و پژوهش، 13(54)، 279-296.
-   ﺧﻤﯿﻨﯽ، سید مصطفی (1418 ق). ﮐﺘﺎب اﻟﺒﯿﻊ. ﺗﻬﺮان: ﻣﺆﺳﺴﮥ ﺗﻨﻈﯿﻢ و ﻧﺸﺮ آﺛﺎر اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ.
-   رزمى، محسن، نبى نیا، خالد (1390). قاعدۀ «انحلال عقد به عقود متعدد» در فقه و حقوق موضوعه. فقه و تاریح تمدن، 8(2)، 51-80.
-   شـهیدی، مـهدی (١٣٨٥). اصول قراردادها و تـعهدات. تـهران: انتشارات حقوقدان.
-   صفایی، سید حسین (١٣٨٦‌). قواعد عمومی قراردادها. تهران: انتشارات بنیاد حقوقی میزان، چاپ پنـجم.
-   صفایی، سید حسین، سلطان احمدی، جلال (1389). تجزیه‌پذیری قرارداد در حقوق ایران، انگلیس و کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا (1980 وین)، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، 40(101)، 149-166. 20.1001.1.25885618.1389.40.101.9.0 :dor
-   ﻃﻮﺳﯽ، ﻋﺒﺎﺱ (1390). ﻣﺘﺪﻭﻟﻮﮊﯼ«ﺣﻘﻮﻕ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ». ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺕ ﺣﻘﻮﻗﯽ، 14 (4)، 251-277.
-   عارفی نیا، احمد، قبولی درافشان، سید محمدمهدی و محسنی، سعید (1393). بررسی ایرادات وارد بر قاعدۀ انحلال قرارداد واحد به قراردادهای متعدد. آموزههای فقه مدنی، 10، 75-100.
-   کاتوزیان، ناصر (١٣٨٧). قواعد عمومی قراردادها. تـهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ پنجم‌.
-   محقق داماد، سید مصطفی (1368). قواعد فقه: بخش مدنی. تهران: نشر علوم اسلامی، چاپ هفتم.
-   مدنی، سید جلال‌الدین (1383). حقوق مدنی. تهران: انتشارات پایدار، چاپ اول.
-   معین، محمد (١٣٨٧). فرهنگ فارسی. تـهران: انـتشارات‌ ساحل، چاپ چهارم.
-   ملک‌زاده، فهیمه، احمدلو، مونا (1391). جایگاه عرف در حقوق با رویکردی بر ‌اندیشه‌های امام خمینی (س). پژوهشنامه متین،14(56)،139-163.
 dor: 20.1001.1.24236462.1391.14.56.3.4
-   موسوی بجنوردی، سید محمدحسن (1377). القواعد الفقهیّه. قم: نشر الهادی.
-   میرزا نژاد جویباری، اکبر (1382). فسخ جزئی یا تجزیه قرارداد در کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا (۱۹۸۰ ـ وین) و حقوق ایران. نشریه دفتر خدمات حقوقی بینالمللی جمهوری اسلامی ایران، 29، 285-330.
-   نورانی مقدم، سید یونس (1387). اجبار به ایفای عین تعهد. مجله پژوهش علوم انسانی، 9 (23)، 223-250.