نکاتی چند در خصوص کلمه توحید

یکی از مسائل علم کلام که به طور استطرادی در علم اصول مورد بحث قرار می‌گیرد «کلمه توحید» یا «لا اله الا الله‌» است. در این مقاله، پس از توضیح کوتاهی در مورد مفهوم استثناء، در خصوص معانی مختلف حرف «لا» و همچنین امکان حذف خبر آن بحثی مطرح می‌شود تا محل نزاع و اشکال در مورد کلمه توحید مشخص گردد. در وهله بعد، نگارنده دیدگاه علمای مختلف را در پاسخ به این اشکال مطرح ساخته و در پایان بهترین نظر را برمی‌گزیند
خلاصه ماشینی:
"7ـ مرحوم آیت الله‌ حائری یزدی برای دفع اشکال به این صورت استدلال کرده‌اند که «اله» به معنای خالق است و جمله مذکور چنین معنا می‌شود: «خالق تمام موجودات موجود نیست جز خدا» که نتیجه این می‌شود که بقیه موجودات مخلوقات حق تعالی هستند و می‌دانیم که هرچه مخلوق است، ممکن است. آنان خدایان را به عنوان شفیع می‌پرستیدند و قرآن از قول ایشان می‌فرماید: «ما نعبدهم الا لیقربونا الی الله‌ زلفی» (36) و جمله شریفه در مقام شهادت بر بطلان عقیده ایشان وارد شده است و به این دلیل کلمه «اله» به معنای معبود به کار رفته و خبر هم «موجود» است و جمله چنین معنا می‌شود: «معبودی موجود نیست مگر خدا» و اساسا این جمله، برای شهادت بر توحید در عبادت وارد شده و توحید در ذات امری مفروغ عنه بوده است. این جواب به واسطه آنکه خبر را در جمله شریفه «لا اله الا الله‌ موجود» تصویر می‌کند، بر جوابی که در ذیل شماره 10 / ب آوردیم ترجیح دارد، چرا که «موجود» از مشتقات افعال عموم به حساب می‌آید، در حالی که «ممکن» چنین خصوصیتی ندارد و پیشتر متذکر شدیم که در مواقعی که لغتی بدون قرینه خاص حذف شود، مطابق قاعده باید از افعال عموم به جای آن استفاده کرده بنابراین، می‌توان در صورت اثبات جواز اینکه «لا» می‌تواند بدون خبر استعمال شود، با توجه به آنچه در اینجا مطرح کردیم جوابی را که از مرحوم شهید ثانی در شماره 6 نقل کردیم نیز مصحح اشکال بدانیم."
.