بررسی شناخت نفس و کارکردهای آن در رویکرد امام خمینی( ره) (مطالعه ای کیفی مبتنی بر نظریه داده بنیاد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه حضرت آیت اله العظمی بروجردی ره، بروجرد، لرستان

10.22034/matin.2023.408837.2184

چکیده

شناخت نفس و جگونگی کارکرد آن سوالی اصلی و مورد توجّه متفکران رشته های علوم انسانی، خصوصا روان شناسی و فلسفه بوده است. هدف از پژوهش : تحلیل کیفی شناخت نفس و کارکردهای آن در رویکرد حضرت امام (ره) بوده است. جامعه آماری کلیه منابع اعمّ از کتاب ها، سخنرانی ها، متون و نامه های حضرت امام (ره) بوده است. نمونه آماری 62 متن و پارگراف از منابع مرتبط با شناخت نفس از دیدگاه امام خمینی بوده است که به شیوه هدفمند انتخاب شدند. داده ها از طریق تحلیل متن ودر قالب مدل مفهومی : شرایط عّلی؛ عوامل محوری؛ راهبردها؛ بستر حاکم؛ عوامل مداخله گر، تسهیل گرها و باز دارنده ها( موانع)، و در نهایت کارکردها ارائه شد. یافته ها نشان داد سبک زندگی منطبق بر پیام وحی و برنامه فطرت، رجوع از علم حصولی به علم حضوری و تزکیه نفس منجر به شناخت نفس خواهد شد. در اثر اتصال رابطه بین معرفت نفس و معرفت پروردگار، انسان به خودشکوفایی خواهد رسید؛ و لذا نفس ناطقه احراز و تمام قوای نفس از جمله: وهم، غضب و شهوت تسلیم عقل سلیم و انبیاء شده و به جنود رحمانی تبدیل شده و مقام خلیفه اللّهی محقق خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات