عضو هیات علمی گروه جامعه شناسی پژوهشکده امام خمینی (س) و انقلاب اسلامی
چکیده
چکیده:
این مقاله سعی در کاربست نظریة برینگتون مور بر انقلاب ایران دارد. سؤال اصلی این مقاله آن است که آیا نظریة مور توان تبیین انقلاب ایران را دارد. برای پاسخ به این سؤال ابتدا متغیرهای مورد نظر مور یعنی نوع نظام کشاورزی، روابط دولت / طبقه، توان انقلابی دهقانان و قوت انگیزة بورژوازی برای نوسازی، در مورد انقلاب ایران به کار گرفته شده است. آنگاه امکان وقوع انقلابهای از بالا، دهقانی و بورژوایی در جامعة ایران بررسی شده است. خلاصه ماشینی:
"برای پاسخ به این سؤال ابتدا متغیرهای مورد نظر مور یعنی نوع نظام کشاورزی، روابط دولت / طبقه، توان انقلابی دهقانان و قوت انگیزة بورژوازی برای نوسازی، در مورد انقلاب ایران به کار گرفته شده است. جوامع کشورهایی که در آنها چنین تحولی رخ داده است(آلمان و ژاپن) دارای این ویژگیها بودند: همان‌طورکه دیدیم طبق بررسی مور، انگیزة بورژوازی در این کشورها برای نوسازی متوسط بود، شکل نظام کشاورزی کارـ سرکوب بود و دهقانان استثمار می‌شدند و توان انقلابی دهقانان کم بود. پس چرا در ایران انقلاب بورژوایی اتفاق نیفتاد ولی در انگلستان و ایالات متحده افتاد؟ جدول 2-کاربست متغیرهای تحلیل مور دربارة انقلاب ایران و مقایسة آن با نمونه‌های انگلستان و ایالات متحده قوت انگیزة بورژوازی برای نوسازی توان انقلابی دهقانان روابط دولت/طبقه نوع نظام کشاورزی نمونه نتایج قوی کم مستقل بازاری ایران1342-57 انقلاب اسلامی قوی کم مستقل بازاری انگلستان انقلاب بورژوایی قوی کم مستقل بازاری ایالات متحده انقلاب بورژوایی پاسخ را باید در چگونگی شکل‌گیری طبقة بورژوآ در ایران و روابط دولت-طبقات بیابیم. به همین دلیل این طبقه با اینکه خواهان نوسازی اقتصادی بود ولی گرایشات محافطه‌کارانه (و نه انقلابی) داشت و خواهان استمرار وضع موجود بود، چرا که دولت امتیازات و انحصارات لازم را در اختیار این طبقه قرار می‌داد وتحت نفوذ طبقة اشراف زمیندار هم نبود، بنابراین بورژوازی دلیلی برای به‌کارگیری خشونت علیه چنین دولتی نمی‌دید
)