اوراق مضاربه مطابق با فتاوای امام خمینی(س)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکترای حقوق خصوصی و دکترای حقوق خانواده،عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد، واحد تهران شمال، تهران

چکیده

مضاربه از مسائل اقتصادی است که از روز نخست تدوین فقه وجود داشته است. فقهای اولیه شیعه از شیخ صدوق تا شهید اول و... تا امام خمینی به بحث دربارة مضاربه پرداخته‌اند و کتاب‌هایی نگاشته‌اند که به‌عنوان جوامع اولیه فقهی به یادگار مانده است.
در این مقاله که به روش توصیفی-تحلیلی و با ابزار کتابخانه‌ای تدوین‌شده است بر آنیم که تبیین کنیم، مضاربه ضرورتی اجتماعی دارد که همان به حرکت درآوردن سرمایه ثابت و نقدی است، و جامعه اسلامی روزبه‌روز ضرورت آن را بیشتر احساس می‌کند خصوصاً جامعه‌ای که می‌خواهد از نظام ربوی که آن را خلاف مشی دینی و اعتقادی خود می‌داند، دوری کند.
نوشتار حاضر درصدد است پاره‌ای از مباحث فقهی سیاست‌های پولی از دیدگاه امام خمینی را مطرح کند و ازآنجایی‌که ایشان و سایر فقها به بررسی فقهی این موضوع به‌طور مستقیم پرداخته‌اند، به‌ناچار این مباحث را از فتاوای ایشان در سایر ابواب فقهی برداشت نموده‌ایم. بدین‌جهت، ممکن است بعضی از این اظهارنظرها و برداشت‌ها یقینی نباشد و تنها ما را به ظن و گمان رهنمون سازد. امید است که این مقاله مقدمه‌ای برای پژوهش گسترده‌تر محققان و اساتید محترم گردد و با تبیین این‌گونه موضوعات از طرف دانشگاه و اجتهاد حوزه‌های علمیه، به احکام قطعی در این مسائل نائل گردیم.

کلیدواژه‌ها


-         ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414 ق) لسان العرب، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع - دارصادر.
-         اراکی، محمدعلی. (1372) رساله توضیح المسائل، قم: مؤسسه تحقیقات و نشر معارف اهل‌البیت(ع).
-         امام خمینی، سید روح‌الله. (1385) صحیفه امام، (دوره 22 جلدی)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
-         امام خمینی، سید روح‌الله (1379) تحریرالوسیله، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول.
-         امام خمینی، سید روح‌الله (1391)رساله توضیح المسائل،تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
-         بروجردی،‌ محمد. (1390) دایرةالمعارف تشیع،‌ تهران: مؤسسه انتشارات حکمت.
-         جواهری، حسن. (5138 ق) بحوث فی الفقه المعاصر، قم: مجمع ذخائر اسلامی.
-         جوهری، اسماعیل بن حماد. (1376ق) الصحاح تاج اللغة و صحاح العربیة،‌ بیروت: دار العلم للملایین، چاپ اول.
-         حر عاملى، محمد بن حسن. (1409 ق) وسائل الشیعة، قم: مؤسسة آل البیت (ع)، چاپ اول.
-         خورشید، احمد. (1374) مطالعاتی در اقتصاد اسلامی، ترجمه محمدجواد مهدوی، مشهد: بنیاد پژوهش‏های اسلامی آستان قدس رضوی.
-         خویی، سید ابوالقاسم. (1409 ق) مبانی العروه الوثقی، قم: دار العلم، چاپ اول.
-         رفیق مصری، یونس. (1407 ق) مصرف التنمیه الإسلامی، بیروت: مؤسسه الرساله، چاپ سوم.
-         شهید ثانی، زین‌الدین بن علی. (1419 ق) مسالک الافهام، قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه، چاپ اول.
-         طباطبایی حکیم، سید محسن. (1419 ق) مستمسک عروه‌‌الوثقی، قم: دار التفسیر، چاپ اول.
-         طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم. (1423 ق) عروة الوثقی، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
-         علامه حلی، حسن بن یوسف. (1385) قواعد الاحکام، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم: دفتر انتشارات اسلامی.
-         فاضل لنکرانی، محمد. (1409 ق)تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة، جماعة ‌المدرسین‌ فی‌‌الحوزه‌ ‌العلمیه‌ بقم‌، قم: مؤسسة ‌النشر ‌الاسلامی‌، چاپ دوم.
-         فیومی، احمد بن محمد. (1414 ق) المصباح المنیر، قم: مؤسسه دارالهجره.
-         قانون انتشار اسناد خزانه و اوراق قرضه مصوب 1348 و اصلاحیه 1350، مرکز تحقیقات مجلس شورای اسلامی.
-         کرمی، محمدحسین. (1377) سیاستهای پولی از دیدگاه فقهی حضرت امام خمینی(س)، کنگره بررسی اندیشه‌های اقتصادی امام خمینی(س)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س).
-         کمیته فقهی بورس و اوراق بهادار، مصوبه مورخ 11/11/1388، سازمان بورس و اوراق بهادار
-         گلپایگانی، سید محمدرضا. (1382) مجمع المسائل، قم: انتشارات دارالقرآن الکریم، چاپ اول.
-         مجله اینترنتی حضور. (تابستان 1374) «نوسازی جامعه از دیدگاه امام خمینی»، شماره 12.
https://hawzah.net/fa/Magazine/View/130/4339/28473/%D9%86%D9%88
-         محقق داماد‌، سید مصطفی. (1406 ق) قواعد فقه، تهران:‌ مرکز نشر علوم اسلامی،‌ چاپ دوازدهم.
-         مصباحی مقدم، غلامرضا و دیگران. (1390) «بررسی فقهی و حقوقی اوراق بهادار مضاربه»، اقتصاد اسلامی، شماره 40.
-         مقدس اردبیلی، احمد بن محمد. (1305 ق) زبدة البیان فی احکام القرآن، تهران: انتشارات محمدعلی شیرازی و محمدحسین بن رمضانعلی تاجر کاشانی.
-         مکارم شیرازی، ناصر. (1379) تفسیر نمونه، نشر تهران: دارالکتاب الاسلامیه.
-         موسویان، سید عباس. (1378) بررسی فقهی - اقتصادی اوراق مشارکت جایگزین اوراق قرضه، تهران: مجموعه مقالات کنفرانس سیاست‌های پولی و ارزی.
-         نجفی، محمدحسن. (1981) جواهر الکلام، تصحیح محمد قوچانی، بیروت: چاپ بیروت.
-         هادوی نیا، علی‌اصغر. (1376) «درآمدی بر جایگاه قرضالحسنه در اسلام و اثرات اقتصادی آن»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد،
-        هاشمی شاهرودی، سید محمود. (1426 ق) فرهنگ فقه، قم: دایرة‌المعارف فقه اسلامی،‌ چاپ اول.