ضمانت اجراهای نقض حقوق شهروندی متهم؛ در مرحلة تحت نظر با تکیه‌بر دیدگاه‌های امام خمینی (س)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

دادرسی کیفری مشتمل بر مراحل مختلفی است که یکی از این مراحل مرحلة تحت نظر است. مطابق قوانین موضوعه، در مرحله تحت نظر، متهم از حقوقی مانند حق محدودیت مدت تحت نظر، حق اطلاع از حقوق خود، حق اطلاع به بستگان، حق معاینه پزشک، حق انتخاب وکیل و حق تفهیم اتهام برخوردار است و نقض هر یک از حقوق مذکور می‌تواند موجب جریان ضمانت اجرای کیفری، مدنی و انتظامی یا انضباطی حسب مورد گردد. در این مقاله، تعیین مصادیق حقوق شهروندی متهم در مرحله تحت نظر و ضمانت اجراهای نقض آن بر اساس نظریات امام خمینی موردنظر است. روش تحقیق در این مقاله توصیفی-تحلیلی است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که آثار مختلف امام خمینی حاوی احکام متعددی دربارة زمینه‌ها و ابعاد حقوق ملت است. امام خمینی حکم تکلیفی و وضعی برخی از حقوق شهروندی در مرحلة تحت نظر، مانند حق انتخاب وکیل را به‌طور خاص مقرر کرده و سایر حقوق شهروندی در این مرحله از دادرسی را به‌طور عام مورد حکم قرار داده‌اند.

کلیدواژه‌ها


    آشوری، محمد و روح‌الله سپهری. (پاییز و زمستان 1392) «بررسی تطبیقی مرحله تحت نظر در آیین دادرسی کیفری ایران و فرانسه»، مجله آموزه‌های حقوق کیفری، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، شماره 6.
- اردبیلی، محمدعلی. (1383)«نگهداری تحت نظر»، علوم جنایی (مجموعه مقالات)، تهران: انتشارات سمت.
- امام خمینی، سید روح‌الله. (1385) صحیفه امام (دوره 22 جلدی)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، چاپ چهارم.
- امام خمینی، سید روح‌الله. (1392) ترجمه تحریرالوسیله، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س).
- براری لاریمی، محمد و سید محمدتقی قبولی درافشان. (بهار و تابستان 1389) «حقوق متهم با رویکردی فقهی»، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، شماره 2، سال دوم، صص 51-23.
- پروین، فرهاد. (تابستان 1392) «قانون‌گریزی: نقض متقابل حقوق شهروندی»، مجله پژوهش‌های اجتماعی اسلامی، شماره 97، سال نوزدهم.
-  حیدری، الهام. (تابستان 1394)«حقوق دفاعی متهم در دوران تحت نظر در قانون آیین دادرسی کیفری و بررسی تطبیقی آن با حقوق انگلستان»، فصلنامه دیدگاه‌های حقوق قضایی، شماره 71.
- حییم، سلیمان. (1384) فرهنگ معاصر فارسی-انگلیسی، تهران: فرهنگ معاصر، چاپ نوزدهم.
- شادمانی، مهدیه. (1394) «حقوق شهروندی از منظر امام خمینی»، فصلنامه مطالعاتی صیانت از حقوق زنان، سال سوم، شماره 1.
- شریفی طراز کوهی، حسین. (1392) زمینه‌ها، ابعاد و آثار حقوق شهروندی، تهران: میزان، چاپ اول.
- شفیعی شاهرودی، محمدحسن. (بهار 1382) «موضوع احترام در فقه»، مجله فقه اهل‌بیت، شماره 33، سال نهم، صص 152-141.
- عباسی آبخواره، علی و بابک محبوب محمود علیلو. (1394) درآمدی بر حقوق شهروندی، تهران: آیین دادرسی، چاپ اول.
- غلامی رزینی، محسن و حسین غلامی. (1390) «حقوق شهروندی در فرآیند عدالت کیفری ایران»، فصلنامه دانش انتظامی، شماره 3، سال سیزدهم.
- فضائلی، مصطفی و ابراهیم ملاکه. (پاییز 1394) «حق داشتن وکیل در اسلام و حقوق بین‌المللی بشر با تأکید بر مرحله تحقیقات مقدماتی»، فصلنامه پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، شماره سوم، سال دوم، صص 168-139.
   - قاضی، سید ابوالفضل. (1388) بایسته‌های حقوق اساسی، تهران: میزان، چاپ سی و چهارم.
   - موسوی بجنوردی، سید محمد و محمد مهریزی ثانی. (زمستان 1392) «حقوق شهروندی از نگاه امام    خمینی(س)»، پژوهشنامه متین، شماره 61، سال پانزدهم.
- Wehmeier, S. (1993) Oxford word power Dictionary, First Published New York: oxford University Press.