عوامل جذب زنان به سازمان مجاهدین خلق ایران (1357-1360)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیارگروه تاریخ انقلاب اسلامی، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، تهران، ایران.

2 دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ انقلاب اسلامی، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

محمد حنیف‌نژاد، سعید محسن و اصغر بدیع‌زادگان در سال ۱۳۴۴ سازمان مجاهدین خلق را تأسیس کردند. نام این سازمان در ابتدا نهضت مجاهدین خلق بود. سازمان در ابتدا مخالف ورود زنان بود؛ اما از سال ۱۳۴۸ عضویت زنان به‌عنوان پوشش امنیتی در برابر ساواک و برابری با دیگر رقبای سیاسی موردپذیرش قرار گرفت. با پیروزی انقلاب اسلامی سازمان توانست برخی از زنان و دختران مسلمان را که در برابر انقلاب و جامعۀ خویش احساس وظیفه می‌کردند به سمت‌وسوی خود بکشاند. هدف این مقاله بررسی نحوۀ جذب زنان به سازمان مجاهدین خلق در سال‌های ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۰ است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد مجاهدین خلق با انتشار جزوات، بیانیه‌ها، فعالیت در دانشگاه و مدارس و نیز انتشار دیدگاه‌های خود در نشریه مجاهد، توانست عده‌ای از دختران وزنان را جذب کند. جذب زنان به سازمان فقط محصول کار آنان نبود بلکه عملکرد ضعیف احزاب اسلامی رقیب نیز از دیگر عوامل پیوستن زنان به سازمان محسوب می‌شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آبراهامیان، یرواند. (1399) ایران بین دو انقلاب، ترجمۀ احمد گل‌محمدی و محمدابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی.
-  امام خمینی، سید روحالله. (1385) صحیفه امام خمینی (دوره 22 جلدی)، تهران: مؤسسۀ تنظیم نشر و آثار امام خمینی، چاپ چهارم.
- امیری، حکمیه. (1395) خاطرات مریم بهروزی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- بازرگان، پوران. (1999) مصاحبهگرژانت بو آر، سایت اندیشه و پیکار، از: www.peykarandeesh.org
- جمعی از پژوهشگران. (1385) پیدایی تا فرجام «۱۳۸۴-۱۳۴۴»، تهران: مؤسسۀ مطالعات پژوهش‌های سیاسی، چاپ اول.
- حجازی، بنفشه. (بی‌تا) زنان مبارز از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی، بی‌جا، بی‌نا.
- حق‌بین، مهدی. (1393) از مجاهدین تا منافقین، «سیر تاریخی سازمان مجاهدین خلق از آغاز تاکنون»، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول.
- خبرگزاری جمهوری اسلامی به تاریخ ۸ دی‌ماه ۱۳۹۵.
- دادستانی انقلاب اسلامی. (1363) کارنامه سیاه، مناظره زندانیان اوین، تهران: انتشارات دادستانی انقلاب اسلامی.
- روزنامه حزب جمهوری اسلامی، زن و توطئه امپریالیسم (سه‌شنبه، ۱۱ دی‌ماه ۱۳۵۸)، ش ۱۵۸.
- روزنامه حزب جمهوری اسلامی،  سخنرانی خانم گرجی در دانشگاه تربیت‌معلم، (چهارشنبه ۱۸ مهرماه ۱۳۵۸)، ش ۱۰۸.
- روزنامه حزب جمهوری اسلامی،  نقش زن در جامعه، (شنبه ۵ آبان ماه ۱۳۵۸)، ش ۱۲۳.
- روزنامۀ المیزان، شهریور ۱۳۵۹، خانواده و نقش آن در اسلام.
- ساناساریان، الیز. (1384) جنبش حقوق زنان در ایران، ترجمۀ نوشین احمدی خراسانی، تهران: شرکت انتشارات اختران کتاب.
- سایت www.iichs.ir، موسسۀ مطالعات تاریخ معاصر ایران.
- سایت http.fa.shafaqna.com 7/7/1396
- صابر، هدی. (1390) سه همپیمان عشق، تهران: انتشارات صمدیه.
- صادقی، فاطمه. (2013) زنان، قدرت و مقاومت در ایران پس از انقلاب، وبگاه زنان و قوانین در جوامع مسلمان، بایگانی‌شده از اصلی در 23 اوت 2013 دریافت شده در 18/6/1401.
- قنبری، خسرو. (1387) ساخت روانی و جامعهشناسانه سازمان مجاهدین خلق با نگاهی به مباحث تکنیکی، (پایان‌نامه کارشناسی ارشد)، دانشگاه امام صادق.
- کار، مهرانگیز. (1379) مشارکت سیاسی زنان: موانع و امکانات، تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.
- کشاورز شکری، عباس و محمد رحمتی. (تابستان ۱۳۹۲) «شیوه‌های عضوگیری در نهضت آزادی (۱۳۵۷-۱۳۴۲)»، نشریه پژوهشنامه علوم سیاسی، شماره 31، صص 160-133.
- متین، مهناز و ناصر مهاجر. (1390) خیزش زنان ایران در اسفندماه ۱۳۵۷، تهران: نشر نقطه.
- مراد حاصلی خامنه، اعظم. (1386) تاریخ شفاهی مبارزات سیاسی زنان، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- مرکز اسناد انقلاب اسلامی (مراسان)، اوراق بازجویی پروین پرتویی، شمارۀ بازیابی۱۸۳۱۳.
- مرکز اسناد انقلاب اسلامی (مراسان)،  اوراق بازجویی زهرا بهبودی، شمارۀ بازیابی ۱۷۱۵۳.
- مرکز اسناد انقلاب اسلامی (مراسان)،  اوراق بازجویی صغری خلدی، شمارۀ بازیابی ۵۶۹۷.
- مرکز اسناد انقلاب اسلامی (مراسان)،  اوراق بازجویی فاطمه حباب، شمارۀ بازیابی ۱۱۴۸۳.
- مرکز اسناد انقلاب اسلامی (مراسان)، اوراق بازجویی فاطمه نوغانی، شمارۀ بازیابی ۱۰۳۹.
- مرکز اسناد انقلاب اسلامی (مراسان)، اوراق بازجویی مریم میرزایی، شمارۀ بازیابی ۱۷۱۳.
- مرکز اسناد انقلاب اسلامی (مراسان)،  اوراق بازجویی منیژه بوستان، شمارۀ بازیابی ۱۸۷۱.
- مرکز اسناد انقلاب اسلامی (مراسان)،  اوراق بازجویی ناهید رجوعی، شمارۀ بازیابی ۵۰۴۸.
- مرکز اسناد انقلاب اسلامی (مراسان)، اوراق بازجویی منیژه بوستان، شمارۀ بازیابی ۱۸۷۱.
- مرکز اسناد انقلاب اسلامی (مراسان)، اوراق بازجویی نسرین ستوده، شمارۀ بازیابی ۱۷۸۸۳.
- مرکز اسناد انقلاب اسلامی (مراسان)،   اوراق بازجویی مرضیه غفاری، شمارۀ بازیابی ۵۴۸۷.
- مرکز اسناد انقلاب اسلامی (مراسان)،  شمارۀ بازیابی ۱۷۱۵۸.
- مرکز اسناد انقلاب اسلامی (مراسان)،   شمارۀ بازیابی ۱۷۱۵۸.
- مرکز اسناد انقلاب اسلامی (مراسان)،  شمارۀ بازیابی ۵۶۸۹.
- مرکز اسناد انقلاب اسلامی (مراسان)، شمارۀ بازیابی ۵۴۲۰
- مصاحبه با مریم سنجابی، آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۷/۴/۱۳۹۱.
- میثمی، لطف‌الله. (1398) تولدی دوباره، تهران: صمدیه.
- نجات حسینی، محسن. (1390) بر فراز خلیجفارس، تهران: نشر نی.
- نشریه چشمانداز، تابستان ۱۳۹۵، ویژۀ سی و هفتمین سالگرد درگذشت آیت‌الله طالقانی.
- نشریۀ مجاهد، ۱۲ اسفندماه ۱۳۵۸.
- نشریۀ مجاهد، ۱۷ فروردین‌ماه ۱۳۵۹.
- نشریۀ مجاهد، اسفندماه 1358.
- نشریۀ مجاهد، سه‌شنبه ۴ دی‌ماه ۱۳۵۸، شمارۀ ۱۶.
- نشریۀ مجاهد،  سه‌شنبه، ۱۸ دی‌ماه ۱۳۵۷، شمارۀ ۱۸.
- نشریۀ مجاهد، فروردین‌ماه ۱۳۵۸، سال اول، شمارۀ ۱.
- نشریۀ مجاهد، یکشنبه ۴ خرداد ۱۳۵۹.
- نشریۀ نیمه دیگر، پاییز 1390، سال اول، شمارۀ دوم.