رویکردی تاریخی به نقش و جایگاه طبقه متوسط سنّتی در وقوع انقلاب اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی گروه تاریخ دانشگاه بین المللی امام خمینی

2 محقق و پژوهشگر

چکیده

شناخت ماهیت تحولات اجتماعی و سیاسی بدون توجه به نحوة آرایش نیروهای اجتماعی و ماهیت تعارضات میان آنها و بررسی اندیشه‌ها و ایدئولوژی حاکم بر رفتار این نیروها میسر نیست. یکی از مهم‌ترین نیروهای اجتماعی که حدوداً از اواسط سدة سیزده شمسی در سیاست و حکومت، به‌ویژه تحولات
سیاسی ـ اجتماعی ایران، نقش برجسته‌ای داشت طبقه متوسط سنّتی است.

پیروزی جنبش تنباکو و انقلاب مشروطیت ایران در درجه اول عمدتاً به دست این نیروی اجتماعی به دست آمد و در نهضت ملّی کردن صنعت نفت یکی از ارکان اساسی ائتلاف جبهة ملّی را تشکیل ‌داد،‌ طبقه متوسط سنّتی در قیام پانزده خرداد و سرانجام در انقلاب اسلامی در صف اول نهضت قرار داشت.
در این مقاله سعی شده است با نگاهی به تاریخ و مطالعه نقش این نیروی اجتماعی خودآگاه و متشکل در منازعات عمدة اجتماعی ـسیاسیِ معاصر ایران،‌ زمینه‌ها و عوامل مؤثر برای ایفای نقش هژمونیک این طبقه در انقلاب اسلامی ریشه یابی شود.

کلیدواژه‌ها