بازخوانی حقوقی - فقهی ضرب زن در متون دینی و آرای امام خمینی(س)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه پیام نور

2 کارشناس ارشد مطالعات زنان، دانشگاه خوارزمی

3 دانشجوی دکتری فقه و حقوق خصوصی، دانشگاه خوارزمی

چکیده

 تبیین نگرش حقوق اسلام دربارة جایگاه زن در جامعه و حقوق وی نه‌تنها موجب استواری خانواده و تأثیر آن به‌عنوان عنصر کلیدی در شکل‌گیری بنیان‌های اجتماعی است بلکه زمینه رفع چالش‌هایی چون خشونت علیه زنان خواهد بود. نباید ازنظر دور داشت که در جهت رسیدن به ساختار متقن و استوار از نظام خانواده، مطالعات مختلفی حول محور مباحث مرتبط با حقوق زنان و خانواده شکل‌گرفته است که هر یک در جهت دستیابی به چشم‌اندازی مناسب در این موضوع از اهمیت برخوردارند. ازجمله این مباحث که باعث تشکیک و انتقاد به‌نظام حقوقی اسلام شده ماهیت و چیستی تنبیه زن در نظام فقهی و حقوقی اسلام است. هدف از این مقاله پاسخ‌گویی به تشکیک و انتقادهای وارده با تکیه‌بر مستنداتی چون آیه 34 سورة نساء، تفسیرهای موجود از آیه مذکور، استدلال موافقان و مخالفان و انتقادهای وارده است. تا از این رهگذر به دیدگاه واقعی نظام حقوقی اسلام دست‌یابیم. البته لازم به ذکر است که به دلیل مبنا بودن موازین اسلامی در نظام حقوقی ایران به استناد اصل چهارم قانون اساسی ناگزیر از تأمل در مسئله پیش‌رو در قوانینی چون قانون اساسی و مدنی خواهیم بود.

کلیدواژه‌ها


 
- آلوسی، محمود. (1415ق) روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دارالکتب العلمیه.
- ابن عاشور، محمد طاهر. (1978) تفسیر التحریر والتنویر، تونس: شرکت تونسیه للتوزیع.
- ابوسلیمان، عبدالحمید احمد. (2002) ضرب المرأة وسیلة لحل الخلافات الزوجیه، دمشق: دارالفکر.
- امام خمینی، سید روح الله. (1421ق) تحریر الوسیله، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول.
- ــــــــــــــــــ . (1385) صحیفه امام (دوره 22جلدی)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ چهارم.
- امامی، محمدجعفر. (1378) لغات در تفسیر نمونه، انتشارات امام علی بن ابی‌طالب، چاپ اول.
- بلاذری، احمد بن یحیی بن جابر. (1417ق) انساب الاشراف، بیروت: دارالفکر.
- ترکاشوند، جواد. (پاییز و زمستان 1394)«تحلیل روان‌شناختی نشوز و راهکارهای سه‌گانه قرآن»، دو فصلنامه مطالعات اسلام و روانشناسی،شماره سال، نهم 17.
- جوادی آملی، عبدالله. (1388) تفسیر تسنیم، تهران: نشر اسراء.
- حیدری، احمد. (1385) «تأملی دوباره برتنبیه بدنی زنان»، نشر پیام زن، شماره 177.
- دیوبندی، محمود حسن. (1375) تفسیر کابلی، تهران: نشر احسان، چاپ ششم.
- راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1372) مفردات الفاظ قرآن، ترجمه غلامرضا خسروی حسینی، تهران: انتشارات مرتضوی، چاپ اول.
- رشید رضا، محمد. (1393ق) تفسیر المنار، بیروت: دارالمعرفه.
- شهید ثانی، زین‌الدین بن علی. (1416ق) مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، مؤسسة المعارف الاسلامیه، چاپ اول.
- شیخ طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن. (1387ق) المبسوط فی فقه الامامیه، تهران: المکتبه مرتضویه، چاپ سوم.
- طالبی، محمد. (1384) «بازخوانی تاریخی آیات 34 و 35 سوره نساء»، ترجمه مهدی مهریزی، نشریه پیام زن، شماره 160، سال چهاردهم.
- طباطبایی، سید محمدحسین. (1364) المیزان، تهران: بنیاد علمی و فکری علامه، چاپ اول.
- طبرسی، فضل بن حسن. (1349) مجمعالبیان فی تفسیر القرآن، ترجمه احمد بهشتی، تهران: انتشارات فراهانی، چاپ دوم.
- ــــــــــــــــــ . (1418ق) تفسیر جوامع الجامع، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
- صدر، سید موسی. (1380) «تنبیه بدنی زن در نگاه‌های گوناگون»، پژوهشهای قرآنی، شماره 28 و 27.
- فاضل هندى(1405ق) کشف اللثام، قم:کتابخانه مرعشى نجفى رحمة ‏الله.
- قانون اساسی.
- قانون مدنی.
- قائنی، محسن. (1373)«کتک زدن یکی از آثار ریاست مرد»، مجله زنان، شماره 18.
- قرطبی، ابی عبدالله محمد بن احمد. (1416ق) الجامع الاحکام القرآن، قاهره: دارالحدیث.
- قطب راوندی، سعیدبن هبه الله. (1368) فقه القرآن، تهران: ناصرخسرو.
- گلایری، علی. (1382)«اسلام و مسئله ضرب زنان»، مجله رواق اندیشه، شماره 27، سال سوم.
- محقق حلی، جعفر بن حسن.(1409ق) شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، تهران: استقلال.
- معموری، علی و زهرا خوش‌سخن مظفر. (1389) «بررسی تاریخی جایگاه زن در جاهلیت و قرآن با توجه به آیه ضرب»، پژوهشنامه علوم و معارف قرآن کریم، شماره 6.
- مقدس اردبیلی، احمد بن محمد. (بی‌تا) زبدة البیان فی احکام القرآن، تهران: مکتبه المرتضویه.
- مکارم شیرازی، ناصر و همکاران. (1373) تفسیر نمونه، تهران: دار المکتب اسلامیه، چاپ بیست و چهارم.
- موسوی بجنوردی، سید محمد. (1377) «اسلام خشونت علیه زنان را نمی‌پذیرد»، ماهنامه حقوق زنان، شماره سوم، سال اول.
- موسوی رکنی علی‌اصغر، نجمه دهقان منشادی. (1387) «تنبیه زوجه از دیدگاه فقه امامیه و حقوق موضوعه»،  فصلنامه بانوان شیعه، سال پنجم، شماره 16.
- مهریزی، مهدی. (1382) شخصیت و حقوق زن در اسلام، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- نجفی، محمدحسن. (بی‌تا) جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت: داراحیاء التراث العربی، چاپ هفتم.
- نوری، میرزا حسین. (1407ق) مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام، چاپ اول.
- http://www.iqna.It?Fa/news