بررسی تأثیر قرآن کریم در غزلیات امام خمینی (س)با رویکرد بینامتنیت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کوثر، بجنورد، ایران

2 استادیار دانشگاه امام صادق(ع) پردس خواهران. تهران، ایران

چکیده

 بر اساس نظریه بینامتنی، هر متنی، آگاه یا ناخودآگاه، زایش و بازخوانشی از دیگر متون پیش از خود یا معاصر با خود است. بنابر این نظریه، بسیاری از متون معاصر را می‌بینیم که هر کدام در انواع مختلف، با متون کلاسیک، دارای روابط بینامتنی است و سهم قرآن در این میان، از دیگر متون بیشتر بوده است. سروده‌های امام خمینی به عنوان یکی از اشعار معاصر فارسی، بنابر نظریة بینامتنی، رویکرد بی‌نظیری به قرآن کریم دارد، پژوهش حاضر بر آن است با روش توصیفی - تحلیلی به تشریح گونه‌های مختلف بینامتنی قرآنی در غزلیات امام خمینی بپردازد تا از این رهگذر به شناخت میزان تأثیرگذاری قرآن بر غزلیات امام خمینی دست یابد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که سروده‌های امام خمینی گاه الفاظ، مضامین، شخصیت‌ها و داستان‌های قرآنی را منبع الهام خویش قرار می‌دهد و بیشترین شکل بینامتنی قرآنی به‌کار رفته، در سروده‌ها به‌صورت نفی متوازی است.

کلیدواژه‌ها


-        آلن، گراهام. (1380) بینامتنیت، ترجمة پیام یزاد نجو، تهران: نشر مرکز.
-        استم، رابرت. (1386) تحلیل متنی، ترجمة احسان نوروزی در درآمدی بر نظریة فیلم (رابرت استم)، به کوشش احسان نوروزی، تهران: انتشارات سورة مهر، چاپ اول.
-        امام خمینی، سید روح الله.(1383) دیوان امام خمینی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
-        حلبی، علی‌اصغر. (1374) تأثیر قرآن و حدیث در ادبیات فارسی، تهران: انتشارات اساطیر، چاپ سوم.
-        خواجه اُف، شاه منصور. (مهر1386) «(کلام خدا در شعر سهراب سپهری) قرآن بالای سرم»، کیهان فرهنگی، شماره 252.
-        ریوقی، عبدالحلیم. (2009) «مقاربات بین النقد الغربی الحدیث والنقد العربی القدیم(التناص أنموذجأ)»، مجله دراسات أدبیه، الجزائر: مرکز البصیره للدراسات و البحوث، العدد الثانی.
-        شکلوفسکی، ویکتور. (1380) هنر بهمثابه فن، ترجمة هادی ساسانی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.
-        صفوی، کورش. (1376) مناسبات بینامتنی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
-        طعمة حلبی، احمد. (2007) التناص بین النظریة و التطبیق، دمشق: وزارة الثقافة، الطبعة الأولی.
-        عزام، محمد. (2005) شعریة الخطاب السردی، دمشق: منشورات اتحاد الکتاب العرب، الطبعة الأولی.
-        کریستوا، ژولیا. (1381) کلام، مکالمه و رمان، ترجمة پیام یزدان جو، تهران: نشر مرکز.
-        کیوان، عبدالعاطی. (1998)التناص القرآنی فی شعر أمل دنقل، القاهرة: مکتبة النهضة المصریة.
-        مرتاض، عبد الملک. (1991) «فکرة السرقات الأدبیة و نظریة التناص»، مجلةعلامات، النادی الأدبی للجدة، شماره 1.
-        موسی، خلیل. (2000) قراءات فی الشعر العربی الحدیث و المعاصر، دمشق: منشورات اتحاد الکتاب العرب.
-        میرزایى، فرامرز. (1388) «روابط بین متنى قرآن با اشعار احمد مطر»، نشریه دانشکده ادبیات، دانشگاه شهید باهنر کرمان، شماره 25.
-        وعدالله، لیدیا. (2005) التناص المعرفی فی شعر عزالدین المناصره، القاهره: دار المندلاوی، چاپ اول.