بررسی فقهی و حقوقی نکاح معاطاتی با رویکردی بر نظر امام خمینی(س)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکتری تخصصی فقه و حقوق خصوصی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

2 استادیار، گروه حقوق، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه مراغه، آذربایجان شرقی، مراغه، ایران.

چکیده

چکیده: مهم‌ترین مسئله در شکل‌گیری عقود و معاملات اسلامی ایجاب و قبول است. گاهی ایجاب و قبول لفظی و گاهی فعلی است که از آن به معاطات تعبیر می‌شود. معاطات در عقود، از گذشته مدنظر فقها بوده و دیدگاه‌های مختلفی دربارة آن بیان شده است. از نظر مشهور فقها، لفظی‌بودن ایجاب و قبول در عقد نکاح شرط است، اما برخی با توجه به اطلاقات و عمومات عقود و نیز بررسی روایاتی در این باره، لفظی‌بودن ایجاب و قبول در عقد نکاح را شرط نمی‌دانند؛ زیرا لفظ در عقد موضوعیت ندارد و اعتبار آن طریقی است. در مقالة حاضر، بررسی فقهی و حقوقی نکاح معاطاتی با رویکردی بر نظر امام خمینی صورت گرفته است؛ بدین‌منظور به روش توصیفی - تحلیلی و در راستای بررسی این موضوع، با در نظر گرفتن آرای امام خمینی و دیگر فقها، صحت نکاح معاطاتی واکاوی شده است.

کلیدواژه‌ها


  • آملی، محمدتقی. (1331) تعلیقه علی المکاسب، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
  • انصاری، مرتضی. (1379) المکاسب، قم: احسن الحدیث.
  • انصاری، مرتضی. (1415 ق) کتاب النکاح، قم: ناشر کنگرة دویستمین سالگرد تولد شیخ.
  • امام خمینی، سید روح‌الله. (1385) ترجمه تحریرالوسیلة، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینى، چاپ اول.
  • امام خمینی، سید روح‌الله. (1421 ق) کتاب البیع، دورة 5 جلدی، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینى، چاپ اول.
  • حر عاملی، محمد بن حسن. (1409 ق) وسائل‌الشیعه، بیروت: آل البیت.
  • خوانساری، شیخ موسی نجفی. (1379) منیة الطالب فی شرح المکاسب، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  • سنگلچی، محمد. (1347) ضوابط و قواعد معاملات، تهران: حیدری، چاپ چهارم.
  • سیدی بنایی، سید باقر و عسگر نظری احمدآباد. (1390) «بررسی نکاح معاطاتی از نظر فقه و حقوق موضوعه»، فصلنامة تخصصی فقه و مبانی حقوق اسلامی، شمارة 23.
  • شهیدی، مهدی. (1386) تشکیل قراردادها و تعهدات، تهران: مجد، چاپ ششم.
  • شیخ طوسی، ابی‌جعفر محمد بن حسن. (1365) تهذیب‌الاحکام، تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم.
  • صفایی، حسین. (1384) حقوق مدنی، تهران: نشر میزان، چاپ سوم.
  • علامه طباطبایی، محمدحسین. (1394 ق) المیزان فی تفسیر القرآن، موسوی همدانی، محمدباقر، تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ دوم.
  • عمید، حسن. (1381) فرهنگ عمید، تهران، انتشارات امیرکبیر، چاپ بیست و پنجم.
  • فخرالمحققین، محمدبن حسن بن یوسف. (1387) ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد، جلد1، قم: اسماعیلیان.
  • فیض کاشانی، محمدحسین. (1406 ق) الوافی، اصفهان: مکتبه الامام أمیرالمومنین، چاپ اول.
  • کاتوزیان، ناصر. (1381) حقوق مدنی، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ هشتم.
  • کمالان، سید مهدی. (1392) قانون مدنی، تهران: کمالان، چاپ هفتم.
  • محقق ثانی، شیخ نورالدین علی بن عبدالعالی. (1414 ق) جامع المقاصد، قم: مؤسسة آل البیت علیهم‌السلام لإحیاء التراث.
  • محقق حلی، جعفر بن حسن. (1389 ق) شرایع‌الاسلام، نجف: اسماعیلیان.
  • محقق داماد، سید مصطفی. (1384) بررسی فقهی حقوقی خانواده، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی، چاپ یازدهم.
  • معین، محمد. (1371) فرهنگ فارسی معین، تهران: انتشارات امیرکبیر، چاپ هشتم.