2
دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه مفید،قم، ایران.
چکیده
چکیده: حق امتناع زوجه در صورت عدم تأدیه مهریه با شرایط خاص خود، در فقه و حقوق مورد پذیرش است. در قانون مدنی مواد 1085 و 1086 به حق امتناع اختصاص دارد و وجود تفاسیر مختلف به رأی وحدت رویه با تفسیر متفاوتی از آن مواد منجر شده است که با پیشینة فقهی مسئله سازگار نیست. البته ظاهر عبارت فقها تاب تفسیر حداکثری از حق امتناع دارد، اما با توجه به اینکه مهم‌ترین دلیل اعتبار حق امتناع، اجماع است و اجماع دلیلی لبی است، باید به‌قدر متیقن آن هنگام شک استناد کرد. قدر متیقن در اینجا تمکین خاص است. با وجود رأی وحدت رویه 718 باید به قدر متیقن اکتفا کرد و ایجاد حق امتناع را به تمکین عام و اسقاط آن را به تمکین خاص ناظر دانست. امام خمینی نیز با این دیدگاه موافق بودند. وجود آرای متفاوت در دادگاه‌های حقوقی پس از صدور رأی وحدت رویه، نشان‌دهنده تفسیر‌نشدن براساس موازین حقوقی و فقهی از این مواد قانون مدنی است. تفسیر سازگار با منطق حقوقی آن است که میان متعلق حق امتناع و متعلق سقوط حق امتناع تفاوت قائل شویم.
انصاری، مرتضی. (1415ق) کتاب النکاح، قم: نشر کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
ابن‌ادریس، محمد بن منصور بن احمد. (1410 ق) السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، دورة 3 جلدی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزه علمیه قم.
ابن‌براج، قاضی، عبدالعزیز. (1411 ق) جواهرالفقه - العقائدالجعفریه، در قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزه علمیه قم.
ابن‌حمزه طوسی، محمد بن علی. (1408 ق) الوسیلة إلی نیل الفضیلة، قم: انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی.
ابن‌زهره حلبی، حمزة بن علی حسینی. (1417 ق) غنیة النزوع إلی علمی الأصول و الفروع، قم: مؤسسة امام صادق(ع).
ابن فهد حلی، جمال‌الدین احمد بن محمد اسدی. (1407 ق) المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، دورة 5 جلدی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیه قم.
ابن فهد حلی، جمال‌الدین احمد بن محمد اسدی(1410 ق) المقتصر من شرح المختصر، مشهد: مجمع البحوث الإسلامیه.
اراکی، محمدعلی. (1419 ق) کتاب النکاح، قم: انتشارات نور نگار.
امام خمینی، سید روح‌الله. (1392) استفتائات، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینى، چاپ اول.
امام خمینی، سید روح‌الله. (1379) تحریرالوسیله، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول.
امام خمینی، سید روح‌الله. (1381) رساله توضیح‌المسائل، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینى، چاپ چهارم.
امامی، سید حسن. (1378) حقوق مدنی، دورة 6 جلدی، تهران: انتشارات اسلامیه.
بازیگر، یدالله. (1380) قانون مدنی در آئینة آرای دیوان عالی کشور، تهران: انتشارات فردوسی.
بحرانی، آل عصفور، یوسف بن احمد بن ابراهیم. (1405 ق) الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، دورة 25 جلدی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
بهجت، محمدتقی. (1426 ق) جامع المسائل، دورة 5 جلدی، قم: دفتر معظم‌له.
تبریزی، جواد بن علی. (بی‌تا) استفتائات جدید، دورة 2 جلدی، قم: انتشارات دارالصدیقه الشهید.
درویش، بهرام. (1389) «دامنة حق حبس زوجه در رویة دیوان عالی کشور»، مجلة حقوقی دادگستری، شمارة 72.
روحانی، سید صادق حسینی. (1412 ق) فقه‌الصادق علیه‌السلام، دورة 26 جلدی، قم: دار الکتاب، مدرسة امام صادق(ع).
روشن، محمد. (1390) حقوق خانواده، تهران: انتشارات جنگل.
سبزواری، سید عبدالأعلی. (1413 ق) مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، دورة 30 جلدی، قم: مؤسسة المنار.
سبحانی، جعفر. (1416 ق) نظام النکاح فی الشریعة الاسلامیة الغراء، دورة 2 جلدی، قم: انتشارات مؤسسة امام صادق(ع)، چاپ اول.
سیوری، مقداد بن عبدالله. (1404 ق) التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، دورة 4 جلدی، قم: انتشارات کتابخانة آیت‌الله مرعشی نجفی.
شایگان، سید علی. (1375) حقوق مدنی، قزوین: انتشارات طه.
شبیری زنجانی، سید موسی. (1419 ق) کتاب نکاح، دورة 25 جلدی، قم: مؤسسة پژوهشی رای‌پرداز.
شیخ طوسی، ابی جعفر محمد بن حسن. (1407 ق) تهذیب‌الأحکام، دورة 10 جلدی، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
شیخ طوسی، ابی جعفر محمد بن حسن. (1387 ق) المبسوط فی فقه‌الإمامیة، دورة 8 جلدی، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریه
شهید ثانی، زین‌الدین بن علی. (1413 ق) مسالک‌الأفهام إلی تنقیح شرائع‌الإسلام، دورة 15 جلدی، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیه.
صافی گلپایگانی، لطف‌الله. (1417 ق) جامع‌الأحکام (صافی)، دورة 2 جلدی، قم: انتشارات حضرت معصومه(س).
صفایی، حسین. (1390) حقوق خانواده، تهران: دانشگاه تهران.
طاهری، حبیب‌الله. (1418 ق) حقوق مدنی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
عاملی، محمد بن علی موسوی. (1411 ق) نهایة‌المرام فی شرح مختصر شرائع‌الإسلام، دورة 2 جلدی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
عرفانی، توفیق. (1387) مهریه در رویة قضایی، تهران: نشر جنگل.
علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی. (1411 ق) تبصرة المتعلمین فی أحکام‌الدین، تهران: مؤسسة چاپ و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
واثقی, محسن, مهریار, محمد, & جعفری بهزادکلائی, محسن. (1399). دامنه ثبوت و سقوط حق امتناع زوجه و نسبت آن با رأی وحدت رویه 718 با رویکردی به دیدگاه امام خمینی(س). پژوهشنامه متین, 22(86), 135-150.
MLA
محسن واثقی; محمد مهریار; محسن جعفری بهزادکلائی. "دامنه ثبوت و سقوط حق امتناع زوجه و نسبت آن با رأی وحدت رویه 718 با رویکردی به دیدگاه امام خمینی(س)". پژوهشنامه متین, 22, 86, 1399, 135-150.
HARVARD
واثقی, محسن, مهریار, محمد, جعفری بهزادکلائی, محسن. (1399). 'دامنه ثبوت و سقوط حق امتناع زوجه و نسبت آن با رأی وحدت رویه 718 با رویکردی به دیدگاه امام خمینی(س)', پژوهشنامه متین, 22(86), pp. 135-150.
VANCOUVER
واثقی, محسن, مهریار, محمد, جعفری بهزادکلائی, محسن. دامنه ثبوت و سقوط حق امتناع زوجه و نسبت آن با رأی وحدت رویه 718 با رویکردی به دیدگاه امام خمینی(س). پژوهشنامه متین, 1399; 22(86): 135-150.
)