گستره اجتماعی اسلام و ارائه مدلی برای امکانپذیری و انطباق آن با نیازهای زمان؛ مبتنی بر دیدگاههای امام خمینی(س) و جوادی آملی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشکده سازمان سمت، تهران، ایران.

چکیده

گسترةدین اسلام یکی از مباحثی است که بین اندیشهوران و روشنفکران دینی از گذشته تابهحال موردبحث جدی بوده است. کانون اختلاف بیشتر بر سر امکان تحقق آن با نیازهای زمان است، چون بیشتر علمای اسلام فیالجمله تردیدی در اصل کمال و جامعیت اسلام و شمول آن بر نیازهای دنیوی و اخروی ندارند و اجمالاً جامعیت را پذیرفتهاند هرچند درباره تعریف جامعیت و گستره آن وحدت نظر وجود ندارد، لذا در این مقاله با رویکرد توصیفی- تحلیلی و روش اسنادی، پس از ارائه تعریفی از اسلام، مراتب، گونهها و نظریههای جامعیت مرور شده و با پذیرش دیدگاه جامعیت همهجانبه، چهارچوبی برای تحقق آن و امکان پاسخگویی به نیازهای فکری و اجتماعی انسان معاصر مبتنی بر آرای امام خمینی و جوادی آملی ارائه گردیده است.

کلیدواژه‌ها


-       ابوالقاسمی، محمدجواد. (1380) «مصاحبه با آیت‌الله جوادی آملی دربارة توسعة فرهنگی و برنامة سوم» در مجموعه گفتوگوهای همایش، تهران: مؤسسه عرش پژوه .
-       اعوانی، غلامرضا و دیگران. (1375) «سکولاریزم و فرهنگ»، نامة فرهنگ، شماره 21.
-       امام خمینی، سید روح الله. (1385) صحیفه امام(دوره 22جلدی)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
-       امام خمینی، سید روح الله . (1374) آیین انقلاب اسلامی، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
-       ایازی، سید محمدعلی. (1374) «جامعیت دین»، مجموعه آثار کنگره مبانی فقهی امام خمینی(ره)، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
-       ایازی، سید محمدعلی. (1380) جامعیت قرآن، رشت: نشر کتاب مبین.
-       بازرگان، مهدی. (1374) «آخرت و خدا هدف بعثت پیامبران»، مجله کیان، شماره 28.
-       بازرگان، مهدی . (1372) «سیر اندیشه دینی معاصر»، مجله کیان، شماره 11.
-       جشنی، ماشاءالله و خدیجه خدمتکار. (1389) «برسی قلمرو و جامعیت قرآن در نگرش تفسیری فخر رازی وآلوسی»، مجله الهیات تطبیقی، صص88 – 69.
-       جعفری، محمدتقی. (1378) فلسفة دین، ویراستة دکتر عبدالله نصری، تهران:  پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
-       جمعی از نویسندگان. (1374) اسلام ناب در کلام و پیام امام خمینی(ره)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
-       جوادی آملی، عبدالله. (1387) شریعت در آیینه معرفت، قم: مؤسسه اسرا.
-       حمیری، عبدالله بن جعفر.(1413 ق) قرب الاسناد، (ط- الحدیثه)، قم: مؤسسه آل البیت(ع).
-       خسرو پناه، عبدالحسین. (1382) گستره شریعت، تهران:  دفتر نشر معارف.
-       راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1404 ق) المفردات فی غریب القرآن، تهران: دفتر نشر کتاب.
-       رجبی، محمود. (1390) «امکان علم دینی»، مجله معرفت فرهنگی اجتماعی، شماره چهارم.
-       رشید رضا، محمد. (1414 ق) تفسیر المنار، بیروت: دارالمعرفه.
-       سروش، عبدالکریم. (1374)« خدمات و حسنات دین»، مجله کیان، شماره 27.
-       شیخ صدوق، ابی جعفر. (1363) عیون اخبار الرضا، قم: کتاب‌فروشی طوس.
-       شهیدی، سید جعفر. (1370) ترجمة نهجالبلاغه، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، آموزش.
-       صادقی، هادی و وحید سهرابی فر. (1392) «تحلیل نظریه عقلانیت و معنویت»، پژوهشهای ادیانی، شماره 2، صص 156 – 139.
-       صدر، سید محمدباقر. (1400 ق) روش نوین در فلسفة اصول دین، ترجمة عباس مخبر دزفولی، تهران: کتابخانه صدر.
-       طریحی، فخرالدین. (1378) مجمع البحرین، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ پنجم.
-       عسگری، سید مرتضی. (1414 ق) عقاید الاسلام من القرآن الکریم، جزء اول، تهران: الشرکة التوحید للنشر.
-       علامه طباطبایی، محمدحسین. (1375) تفسیر المیزان، دارالکتب اسلامیه.
-       کدیور، محسن. (1381) «ازاسلام تاریخی به اسلام معنوی»،  سنت و سکولاریسم (مجموعه گفتارها)، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط، صص 431-405.
-       مطهری، مرتضی. (1362) اسلام و مقتضیات زمان، قم:  نشر صدرا.
-       مطهری، مرتضی . (1370) ختم نبوت، قم: انتشارات صدرا.
-       مطهری، مرتضی . (1359) مشخصات اسلام، انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه اهواز.
-       مطهری، مرتضی . (1373) مجموعه آثار، قم: صدرا.
-       مطهری، مرتضی . (1377) آشنایی با قرآن، تهران: انتشارات صدرا.
-       مطهری، مرتضی . (1382) مقدمهای بر جهانبینی اسلامی، (نبوت)، تهران: انتشارات صدرا.
-       مطهری، مرتضی . (1381) وحی و نبوت، تهران: انتشارات صدرا، چاپ پانزدهم.
-       مکارم شیرازی، ناصر. (1372) «قلمرو معارف قرآن وارزش  فهم ما از قرآن»، مجلة معرفت، شماره 5.
-       ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. (1362) منطق نوین، ترجمه و شرح عبدالمحسن مشکوة الدینی، تهران: انتشارات آگاه.
-       ملکیان، مصطفی. (1388) «معنویت گوهر ادیان» (1) و (2)، در سنت و سکولاریسم، تهران: صراط.
-       ملکیان، مصطفی. (1390) راهی به رهایی، تهران: نشر نگاه معاصر.
-       نصر، حسین. (1373) جوان مسلمان و دنیای متجدد، تهران: طرح نو.
-       همتی، همایون. (1385) سکولاریسم و اندیشة دینی در جهان معاصر، تهران: کانون اندیشه جوان.