تحلیل وجود شناختی کیفیت تأثیر دعا در هستی با رویکرد تطبیقی بر نظریات امام خمینی (ره)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معارف اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

چکیده

 «دعا» به‌عنوان یک موجود مجرد و مصداقی از تسبیح قولی کائنات، از یک­سو از سنخ معنا و علم شمرده می­شود که قیام صدوری به نفس دارد و از سوی دیگر بر اساس مبانی دینی و آیات قرآن می­تواند در ساختار وجودی و حدوث یا عدم حدوث پدیده­ ها نقش ایفا کند لکن فرآیند این تأثیر و تأثر وجودی دعا در ماورای آن، مسئلة پژوهش حاضر است که برای دفع شبهات و واقع‌نمایی اثر دعا در هستی لازم است موردبررسی قرار گیرد. بر اساس مبانی حکمت متعالیه، اولاً وجود با علم مساوقت دارد و ثانیاً علم از شئون نفس است؛ بر این مبنا، تمام کائنات صاحب‌نفس مدرِکه و تسبیح قولی خواهند بود. در این میان، نفس انسان با ارتقای وجود خود و اتصال به نفوس مفارق سماوی قادر است دیگر نفوس کائنات را از اثر وجود خود متأثر سازد و به‌واسطه تأثیر­گذاری آن نفوس در مواد و ابدان مقارن خود، در ساختار وجودی اشیاء و حدوث یا عدم حدوث وقایع نقش انتولوژیک ایفا کند به‌گونه‌ای که در راستای منافع و خیر دعاکننده باشد. این همان فرآیند تأثیر دعا در ماورای خود است که شواهد درون و برون دینی به انضمام روایات متعدد، تحقق بالفعل این ویژگی آن را تأیید می­کنند. امام خمینی نیز به‌تبع حکمت متعالیه در مواضع مرتبط، کیفیت این تأثیر وجود شناختی دعا را شرح و تأیید کرده ­اند.

کلیدواژه‌ها


  • ابن ­سینا، علی بن عبدالله. (1375) الاشارات و التنبیهات، قم: نشر البلاغه.
  • ابن ­سینا، علی بن عبدالله. (1400 ق) رسائل ابن‌سینا، قم: انتشارات بیدار.
  • ابن ­سینا ، علی بن عبدالله. (۱۴۰۴ ق) التعلیقات، بیروت: مکتبة الاعلام الاسلامی.
  • ابن فارس، احمد. (بی‌تا) مـعجم مـقاییس اللغه، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، بی‌جا: مکتبی الاعلام الاسلامی.
  • اردبیلی، سید عبدالغنی. (1385) تقریرات فلسفه امام خمینی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  • امام حسن عسکری، حسن بن علی. (1409 ق) التفسیر المنسوب إلى الإمام الحسن العسکری علیه السلام، قم: مدرسه الامام المهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف.
  • امام خمینی، سید روح‌الله. (الف 1388) چهل حدیث، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  • امام خمینی، سید روح‌الله. (ب 1388) ترجمه شرح دعاء سحر، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  • امام خمینی، سید روح‌الله. (1387) شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ دوازدهم.
  • امام خمینی، سید روح‌الله. (1385) صحیفه امام (دوره 22 جلدی)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  • امام خمینی، سید روح‌الله. (1386) مصباح الهدایة إلى الخلافة و الولایة، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  • امام سجاد (ع)، علی بن حسین. (1376) الصحیفة السجادیة، قم: دفتر نشر الهادی.
  • امام رضا (ع)، علی بن موسی. (1406 ق) صحیفة الإمام الرضا علیه‌السلام، تصحیح محمدمهدی نجفی، مشهد: کنگره جهانی امام رضا علیه‌السلام.
  • امام صادق (ع)، جعفر بن محمد. (1400 ق) مصباح الشریعة، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ اول.
  • ایـموتو، ماسارو. (1385) پیام‌های نهفتة آب، ترجمة نفیسه معتکف، تهران: درسا‌.
  • بحرانی، هاشم بن سلیمان. (1415 ق) البرهان فی تفسیر القرآن، قم: مؤسسه البعثه.
  • جوادی آملی، عبدالله. (1382) رحیق مختوم، قم: انـتشارات‌ اسراء، چاپ اول.
  • حر عاملی، محمد بن حسن. (1409 ق) وسائل الشیعه، قم: مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام.
  • طباطبایی، محمدحسین. (1374) تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسـلامی.
  • کلینی، محمد بن یعقوب. (1407 ق) الکافی، با تصحیح علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
  • مصطفوی، سید حسن. (1360) التحقیق‌ فی‌ کلمات القـرآن الکـریم، تهران: بنگاه ترجمه و نـشر کـتاب.
  • ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. (1382) الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیه، با مـقدمه‌ سید مـصطفی محقق داماد‌، تهران:‌ بنیاد حـکمت اسـلامی صـدرا.
  • ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. (1981) الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة، بیروت: دار احیاء التراث.
  • ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. (1354) المبدأ و المعاد، تهران، انجمن حکمت و فلسفه ایران.
  • ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. (1375) مجموعه رسائل فلسفی، تهران: انتشارات حکمت.
  • Ardebili. S. A. (2006) Imam Khomeini’s Philosophy Reports, Tehran: The Institute for Compilation and Publication of Imam Khomeini's Works(In Persian).

    - Attributed to Jaafar bin Muhammad; the 6th Imam (peace be upon him). (1980). Misbah Al-Sharia, Beirut: no publisher(In Arabic).

    -Bahrani, H. (1994) Al-Burhan Fi Tafsir Al-Quran, Qom: Al-Be'thah Institute(In Arabic).

    - Hurr al-Amili, M. (1989) Wasa'il al-Shia, Qom: Al-ol-Bayt Institute (peace be upon them) (In Arabic).

    - http://www.beytoote.com/religious/sundries/impact-brain-prayer.html?m=1

    - http://www.mardoman.net/life/prayproof

    - Ibn Fares, A.(n.d.) A Dictionary of Language Standards: investigated by Abd al-Salam M. H. no publication date & city: Islamic Media Bureau(In Arabic).

    - Ibn Sina. A. (1980) Ibn Sina's letters, Qom: Bidar publications(In Arabic).

    - Ibn Sina. A. (1984) Al-taliqat, Beirut: Publications of the Islamic Media Library(In Arabic).

    - Ibn Sina. A. (2004) Al-Isharat wa Al-Tanbihat, Explanation of Khawaja Nasir al-Din Tusi, Qom: Publication of Al-Balagha(In Arabic).

    - Imam Hassan Askari. (1989) Exegesis attributed to Imam Hassan Askari (peace be upon him). Qom: Imam Mahdi School (may God hasten his honorable reappearance) (In Arabic).

    - Imam Khomeini.R. (2003) Misbah Al-Hidayah, Tehran: The Institute for Compilation and Publication of Imam Khomeini's Works(In Arabic).

    - Imam Khomeini.R.  (2006) Sahifa Imam (22 volumes), Tehran: Imam Khomeini Publishing House(In Persian).

    - Imam Khomeini.R.  (2008). sharh Hadith Jonoud Aql wa Jahl. Tehran: The Institute for Compilation and Publication of Imam Khomeini's Works(In Persian).

    - Imam Khomeini.R.  (2009 a) Chehel Hadith (40 narrations), Tehran: The Institute for Compilation and Publication of Imam Khomeini's Works(In Persian).

    - Imam Khomeini.R.  (2009 b) Sharh Doaye Sahar (translated in persian), Tehran: The Institute for Compilation and Publication of Imam Khomeini's Works(In Persian).

    - Imam Reza (peace be upon him). (1986) Sahifah Al- Imam Reza (peace be upon him) Correspondence to Muhammad Mahdi Najaf, Mashhad: World Congress of Imam Reza (peace be upon him) (In Arabic).

    - Imam Sajjad (peace be upon him). (1997) Al-Sahifa Al-Sajjadiyah, Qom: Al-Hadi publication book. (In Arabic).

    - Imoto, M. (2006) Hidden Messages of Water, translated by Nafiseh Motakef, Tehran: Dorsa(In Persian).

    - Javadi Amoli, A. (2003) Rahiq Makhtoum. first edition, Qom: Esraa Publishing(In Persian).

    - Kulayni, M. (1987) al-Kafi: Edited by: Ghafari A. A & Akhundi, M, Tehran: daar al-kotob al-eslamiyah. (In Persian)

    - Mostafavi, S. H. (1981) Al-Tahqiq Fi Kalamat Al-qora’n Al-karim, Tehran: bongah tarjome va nashre ketab(In Arabic).

    - Mulla Sadra, Muhammad ibn Ibrahim. (1996) Majmoue’h Rasaeil Falsafi, Tehran: Hekmat Publications(In Arabic).- Mulla Sadra, Muhammad ibn Ibrahim. (1998) Al-Mazahir Al-Elahiyah (The Divine Manifestation), with the introduction of Ashtiani S. J, Qom: Tabliqat e Islami Publications(In Arabic).- Mulla Sadra, Muhammad ibn Ibrahim. (2003) Al-Shawahid Al-Roboubiyah Wal-Manahij Al-Soloukiyah (The Evidences of God lines in the Sectarian Methods): with an introduction by Mohaghegh Damada. S. M. Tehran: ‌ Sadra Islamic Wisdom Foundation(In Arabic).- Mulla Sadra, Muhammad ibn Ibrahim.  (1975) Al-Mabda wa Al-Ma'ad. Tehran: Iranian Society of Wisdom and Philosophy(In Arabic).

    - Mulla Sadra, Muhammad ibn Ibrahim.  (1981)Al-Hikmah Al-Mota’aliyah fi Al-Asfar Al-Aqliyah Al-Arba’ah (The Transcendent Wisdom in the Four intellectual travelers), Beirut: daar ehya al-torath(In Arabic).

    - Hurr al-Amili, M. (1989) Wasa'il al-Shia, Qom: Al-ol-Bayt Institute (peace be upon them). (In Arabic).

    - Tabatabai, M. (1995) Tafsir al-Mizan, translated by Muhammad Baqir Mousavi Hamedani, Qom: daftare entesharate eslami (In Persian).