مقایسه دیدگاه حسن لاهیجی در مصباح الدرایه و امام خمینی (ره) در تقریرات فلسفه درباره ربط حادث به قدیم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب قم، قم، ایران.

2 استادیار گروه فلسفه اسلامی ،دانشکده فلسفه، دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی قم، قم، ایران.

3 تولیت مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) و رئیس هیأت امنای پژوهشکده امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی

4 دانشیار گروه شیعه شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب قم، قم،ایران

چکیده

: از مشکلاتی که همواره گریبان گیر فلسفه بوده است و به‌خصوص موحدین با توجه به اعتقادشان درباره تغییرناپذیری ذات واجب‌الوجود با آن دست‌به‌گریبان بوده‌اند، بحث ربط حادث به قدیم است؛ و مکاتب مختلف فلسفی برای حل این مشکل راه‌های مختلف را پیموده‌اند. امام در تقریرات فلسفه راه‌های مکاتب مختلف را بررسی نموده‌اند. از زمره حکمای مبرز قرن دوازدهم هجری حسن بن عبدالرزاق لاهیجی است. وی در کتاب خود مصباح الدرایه فی شرح الهدایه که به‌صورت نسخه خطی موجود است راه‌حلی را به‌عنوان راه‌حل اختصاصی خود مطرح می‌کند. در این مقاله علاوه بر بررسی سخنان امام خمینی، آرای خاص میرزا حسن لاهیجی نیز بیان شده و با اشاره به راه‌حل امام خمینی، راه حل میرزا حسن لاهیجی مورد بررسی قرار گرفته است. نگارندگان مقاله ضمن تقریر راه‌حل مورد اشارۀ لاهیجی این راه‌حل را کامل ارزیابی نمی‌کنند. 

کلیدواژه‌ها


- آقابزرگ تهرانی، محمد محسن. (1427 ق) الذریعه الی تصانیف الشیعه، بیروت: انتشارات دارالأضواء.
- ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. (1379) النجاة من الغرق فی بحر الضلالات، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-- ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. (1404 ق) الشفاء (الالهیات)، مکتبه آیت‌الله‌العظمی مرعشی نجفی.
- اردبیلی، سید عبدالغنی. (1381) تقریرات فلسفه امام خمینی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)
- افندی، عبدالله.(1401 ق) ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، منشورات کتابخانه آیت‌الله‌العظمی مرعشی نجفی.
- سبزواری، هادی بن مهدی. (1369) شرح المنظومه، تهران: نشر ناب.
- فخر رازی، محمد بن عمر. (1384) المباحث المشرقیه، تهران: انتشارات بیدار.
- قزوینی، عبدالنبی بن محمدتقی.(1407 ق) تتمیم أمل الآمل، کتابخانه آیت‌الله‌العظمی مرعشی نجفی.
- لاهیجی، عبدالرزاق بن علی.(1425 ق) مصباح الدرایه فی شرح الهدایه، نسخه خطی.
- لاهیجی، عبدالرزاق بن علی.(1400 ق) آینةحکمت، دفتر نشر میراث مکتوب، مرکز فرهنگی نشر قبله
 مطهری، مرتضی. (1384) شرح المنظومه، تهران: انتشارات صدرا.
- ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. (1425 ق) شرح الهدایة الاثیریة، تهران: انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
- ملاصدرا، محمد بن ابراهیم.  (1420 ق) رسائل فلسفی، تهران: انتشارات حکمت.