اشتراکات فلسفی ملاصدرا و امام خمینی(س)در اثبات اثر پذیری نفس از باور دینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار و عضو هیأت علمی، دانشگاه قم، ایران

2 کارشناس ارشد کلام اسلامی

چکیده

امام خمینی و ملاصدرا با استفاده از سه اصل: اصالت وجود ذهنی، اتحاد عاقل و معقول و اثبات معاد جسمانی، توانستند اثرگذاری باورهای دینی را به نحو عقلانی اثبات کنند. ملاصدرا به عنوان پایه گذار مکتب متعالیه و امام خمینی به عنوان مدافع این مکتب معتقدند باورها و تفکرات انسان، به صورتی ذهنی تبدیل شده و در قوة متخیله و به تبع آن در نفس ناطقة شخص ذخیره می‌شود. این صورت ذخیره شده، در عالم دنیا، اثربخش بودن خود را در قالب اتحاد با متعلق خود نشان داده؛ و در عالم آخرت نیز بر اساس قدرت عینیت‌بخشی و تجسم آفرینی نفس، با ظهور و تجسم عینی و خارجی تصورات نفسانی، می‌تواند بهشت و دوزخ اخروی را ایجاد کند. با دقت بر مبانی فلسفه امام خمینی و اصل اتحاد عاقل و معقول، مشخص می‌شود نحوة اثربخشی باورها و صور ذهنی انسانی را متعلق باور او تعیین می‌کند. به همین دلیل می‌توان اثبات کرد که تأثیرات باور فردی، می‌تواند بی‌نهایت باشد، اگر به موجودی بی‌نهایت تعلق بگیرد. به عبارت دیگر، باور فردی، به معنای حقیقی کلمه، اگر به باور دینی و توحیدی ناب، تبدیل شود، می‌تواند با متعلق خود، که ساحت خداوند متعال است، اتحاد برقرار کند.

کلیدواژه‌ها


-          اردبیلی، سید عبدالغنی. (1381) تقریرات فلسفه، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س)، چاپ و نشر عروج، چاپ اول.
-          امام خمینی، سید روح الله. (1376) شرح دعای سحر، ترجمه سید احمد فهری، تهران: طلوع آزادی، چاپ اول.
-          ـــــــــــــــــــ .(1378) التعلیقه علی الفوائد الرضویه، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س)، چاپ و نشر عروج، چاپ دوم.
-          ـــــــــــــــــــ . (الف 1381) تفسیر سوره حمد، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س)، چاپ و نشر عروج، چاپ ششم.
-          ـــــــــــــــــــ . (ب 1381)شرح چهل حدیث، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س)، چاپ و نشر عروج، چاپ بیست و پنجم.
-          ـــــــــــــــــــ .(ج 1381) سرالصلاة : معراج السالکین و صلوة العارفین، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س)، چاپ و نشر عروج، چاپ هفتم.
-          ـــــــــــــــــــ . (1382) شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س)، چاپ و نشر عروج، چاپ هشتم.
-          بیات، محمد حسین. (1383) «حقیقت علم و اتحاد عاقل و معقول از دیدگاه ملاصدرا و دیگر متفکران اسلامی»، نشریه زبان و ادب، شماره21
-           خامنه‌ای سید محمد. (1390) «وجود ذهنی و دنیای درون»، خردنامه صدرا، شماره63.
-           دهخدا، علی اکبر. (بی‌تا) لغت نامه، تهران: دانشگاه تهران.
-           سبزواری، هادی. (1383) اسرار الحکم، مقدمه استاد صدوقی، تصحیح کریم فیضی، قم: مطبوعات دینی،چاپ اول .
-          فارابی، محمد بن محمد. (1413ق) اعمال الفلسفیة، با تحقیق و تعلیق جعفر آل یاسین، بیروت: دارالمناهل، چاپ اول .
-           محمدرضایی، محمد. (1387) «سعادت حقیقی از دیدگاه ملاصدرا»، فصلنامه آینه معرفت، سال ششم، شماره 16.
-           ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. (1981) الحکمة المتعالیة فی اسفار العقلیة الاربعة، بیروت: دارالإحیاء التراث، چاپ سوم.
-          ـــــــــــــــــــ .(1360) شواهد الربوبیة فی مناهج السلوکیه ، مشهد: مرکز الجامعی للنشر، چاپ دوم.
-          ـــــــــــــــــــ . (1391)شواهد الربوبیة فی مناهج السلوکیه ، ترجمه و شرح جواد مصلح، تهران: سروش، چاپ ششم .
-          ـــــــــــــــــــ . (1363)مفاتیح الغیب، تهران: مؤسسه تحقیقات فرهنگی، چاپ اول
-          ـــــــــــــــــــ . (1387) سه رسالة فلسفی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ سوم