بررسی تطبیقی قدرت بر تسلیم ثمن و مثمن از نظر امام خمینی (س) و شیخ انصاری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار فقه ومبانی حقوق اسلامی دانشگاه ایلام

چکیده

‌در صورتی عقد صحیح واقع می‌شود که بایع ومشتری این قدرت را داشته باشند، که بتوانند مورد تعهد را در زمان و مکان مطلوب به قبض دیگری درآورند. موضوع شرط قدرت بر تسلیم از دو امر ترکیب یافته است: یکی قدرت بر تسلیم و دیگری علم طرفین به این قدرت، بنابراین، ‌اگر طرفین هنگام معامله علم بر قدرت داشته باشند، ولی پس از عقد معلوم شود که در حقیقت قدرت وجود نداشته و در اشتباه بوده‌اند، بیع باطل است؛ چون عنوان مرکب، یعنی قدرت معلوم تحقق نداشته است و چنین معامله‌ای غرری محسوب می‌شود؛ زیرا معامله غرری عقدی است که به علت مجهول بودن وضعیت معامله یا تصورات خلاف واقع طرفین هنگام تشکیل آن، می‌تواند سبب بروز اختلاف و کشمکش بین دو طرف شود، علاوه بر اینکه اقدام به معامله‌ای با علم به عدم قدرت بر تسلیم، یک معاملة سفهی است.
مواردی که در این پژوهش مورد کنکاش قرار می‌گیرد: مبانی شرط قدرت بر تسلیم مورد معامله، غرر و جهلی که موجب بطلان معامله می‌شود، ‌آیا غرر به طور مطلق موجب بطلان معامله می‌شود یا در مواردی قابل مسامحه است؟ و آیا قدرت واقعی بر تسلیم و علم طرفین به این قدرت شرط است، به طوری که در صورت منتفی بودن هریک از این دو، عقد باطل خواهد بود، یا اینکه علم به قدرت برتسلیم شرط صحت نیست؟

کلیدواژه‌ها


-         ابن زهره، ابوالمکارم. (بی‌تا) الغنیه، قم: منشورات امام صادق(ع)، چاپ اول.
-         ابن منظور، محمدبن مکرم. (1410ق) لسان العرب، بیروت: دارالصادر، چاپ دوم.
-         امام خمینی، سیدروح الله. (1379) تحریرالوسیله، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول.
-         ـــــــــــــــــــ . (1421ق) کتاب البیع، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول.
-         انصاری، مرتضی. (1434ق) المکاسب، قم: مجمع الفکر الاسلامی، چاپ سوم.
-         بیهقی، ابوبکر احمد بن حسین. (بی‌تا) سنن البیهقی، بیروت: دارالمعرفه، چاپ اول.
-         جعفری لنگرودی،محمدجعفر. (1369) حقوق تعهدات (عقود و ایقاعات)،تهران: دانشگاه تهران، چاپ اول.
-         حرعاملی، محمدبن حسن. (1391ق) وسائل الشیعه، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم.
-         حسینی عاملی، محمدجواد.‌ (1425ق) مفتاح الکرامه، قم: موسسة آل البیت(ع)، چاپ اول.
-         شهیدثانی، زین الدین بن علی. (1396ق) الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، قم: انتشارات و چاپخانه علمیه، تصحیح و تعلیق سیدمحمد کلانتر، چاپ دوم.
-         شیخ صدوق، ابوجعفرمحمد بن علی بن حسین بن بابویه قمی. (1403ق) الخصال، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
-         شیخ طوسی، محمدحسن. (بی تا) المبسوط، قم: المکتبة المرتضویة، چاپ اول.
-         علامه حلی،حسن بن یوسف. (بی تا) تذکرة الفقهاء، قم: المکتبه المرتضویة، چاپ اول.
-         علم الهدی موسوی، سید شریف مرتضی. (1405ق) الانتصار، بیروت: دارالاضواء،چاپ اول.
-         محقق حلی، ابوالقاسم نجم الدین جعفربن حسن. (1383) شرائع الاسلام فی مسائل الحلال والحرام، قم: استقلال.
-         محقق کرکی، علی بن حسین.(1408ق)جامع المقاصد، قم:مؤسسة آل البیت(ع)، چاپ اول.
-         نائینی، محمد حسین. (1413ق)المکاسب و البیع (تقریر محمد تقی آملی)، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
-         ـــــــــــــــــــ . (1424ق)  منیة الطالب، قم، مؤسسة النشر الاسلامی.
-         نجفی، محمدحسن. (1367)جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، تهران:‌دارالکتب الاسلامیة، چاپ اول.
-         نوری طبرسی، میرزا حسین. (1407ق)مستدرک الوسائل، قم: مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، چاپ دوم.