جهانی شدن و دولت در انقلاب اسلامی ایران (ماهیت و کارکرد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشکدة امام خمینی و انقلاب اسلامی

چکیده

جهانی شدن به مثابه پدیده­ای چند بعدی و در عین حال بسیار تأثیرگذار نه تنها در مرکز مطالعات همه جانبه قرار گرفته است بلکه واکنش­های نظری و سیاسی به همراه داشته است. به همین سان در چند سال اخیر نیز مسأله جهانی شدن و تأثیرات آن بر جامعه و سیاست ایران از جهات گوناگون فرهنگی،‌ سیاسی، اجتماعی و اقتصادی نیز به موضوع مطالعاتی مهمی تبدیل شده است و بحث­های زیادی در این مورد میان محققان و پژوهشگران و حتی ناظران و فعالان سیاسی درگرفته است. در این مقاله تلاش شده تا ضمن طراحی مدلی برای بررسی تأثیرات جهانی شدن سیاسی بر دولت از طریق بررسی ماهیت و کارکردهای دولت به این سؤال مهم بپردازیم که دولت انقلاب اسلامی به عنوان دولتی که مبتنی بر پایه­های ایدئولوژیک بوده چگونه در مقابل فرآیند جهانی­شدن عکس العمل نشان داده و می­دهد. برمبنای طراحی مدل نظری،‌ یافته­های تحقیق حاضر حاکی از این است که ماهیت دولت در ایران از شکل وستفالیایی و وبری به شکل پساوستفالیایی تغییر پیدا کرده است. چرا که اکنون در بعد حاکمیتی شاهد یک نوع حاکمیت متداخل مشترک نسبی بین نیروهای فراملی و فروملی هستیم. این در حالی است که به لحاظ کارکرد دولت همچنان خواستار اعمال کارکردهای وستفالیایی است. این ناهماهنگی موجب تنش و چالش­ در عرصه سیاستگذاری و تصمیم گیری دولت می­شود.

کلیدواژه‌ها


-         ابراهیمی،‌ شهروز.(تابستان و پاییز 1388) «جهانی شدن و حاکمیت فراوستفالیا با تأکید بر ایستارهای جمهوری اسلامی»،‌ دوفصلنامه پژوهش سیاست نظری، شماره ششم.
-          اخوان زنجانی، داریوش. (‌1386) جهانی شدن و سیاست خارجی‌، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی.
-          اسدی، علی. (1385) «جهانی شدن و پیامدهای آن براقتصاد ایران»،‌ نشریه علوم انسانی (دانشگاه امام حسین)،‌ شماره 64.
-           باشگاه خبر نگاران دانشجویی ایران، ایسکا نیوز، 13/2/1395.
-          پایگاه خبری- تحلیلی تجارت بین الملل، 28/3/1395.
-           خبرگزاری ایرنا. (12 خرداد 1395) کد خبر 82097089 (5364188).
-          ــــــــــــــــــ. (18 شهریور 1394).
-          خبرگزاری ایسنا. (10 خرداد 1395) کد خبر 95031005617.
-           خبرگزاری تسنیم. (30 فروردین 1395) کد خبر 1044601.
-          خبرگزاری تسنیم. (1 اردیبهشت 1395) کد خبر 1054297.
-          خبرگزاری فارس 28/10/1394.
-           خبرگزاری مشرق.( 16 آذر 1393) کد خبر 36309.
-          دهشیری، محمد رضا و سید محمد حسین حسینی.(بهار 1394) «تأثیر جهانی شدن بر معمای امنیتی جمهوری اسلامی ایران»،‌ فصلنامه روابط خارجی، سال هفتم. شماره اول.
-          رئیس دانا، فریبرز. (‌1383) «زیانباری­های جهانی سازی برای بخش کشاورزی و توسعه اقتصادی ایران»،‌ جهانی شدن،‌جهانی سازی پیشینه و چشم­انداز، تهران: نشر دیگر، صص 233-207.
-          رجا نیوز. (10 تیر 1395) شناسه خبر 246190.
-          روزکرانس ریچارد. (‌ 1379) «جهانی شدن و تحول مفهوم کشور»،‌ ترجمه احمد صادقی،‌ مجله سیاست خارجی، دوره 14، شماره 1.
-          روزنامه ایران 8/9/ 1391.
-          سایت تحلیلی خبری عصر ایران. (5 خرداد 1395) کد خبر 470341.
-           سیف، احمد. (1383) «جهانی کردن آخرین مرحله امپریالیسم»، جهانی شدن،‌جهانی سازی پیشینه و چشم­انداز، تهران: نشر دیگر، صص 261-233.
-          شولت،‌ جان آرت. (1382) نگاهی موشکافانه بر پدیده جهانی شدن،‌ ترجمه مسعود کرباسچیان، تهران: ‌انتشارات علمی، فرهنگی.
-          شهرام نیا،‌ سید امیر مسعود. (1385) جهانی شدن و دموکراسی در ایران،‌ نشر نگاه معاصر.
-          غنی نژاد، موسی. (‌1382)«اقتصاد در فرآیند جهانی شدن»،‌ مجموعه سخنرانی های همایش جهانی شدن، انتشارات حدیث امروز.
-          فوکو، میشل. (‌1378)‌ نظم گفتار،‌ ترجمه باقر پرهام، انتشارات آگاه.
-          قمصری، محمد. (‌1390) «بررسی نقش و ظرفیت مرز در تقویت هویت ملی در عصر جهانی شدن»، فصلنامه نظم و امنیت انتظامی، ‌شماره سوم،‌ سال چهارم.
-          کچویان،‌ حسین. (1386) نظریه های جهانی شدن: پیامد چالش های فرهنگ و دین‌،‌ تهران: نشر نی.
-          گل محمدی، احمد. (‌1381) جهانی شدن، فرهنگ و هویت، تهران: ‌ نشرنی.
-          ــــــــــــــــــ. (1394)«مفهوم بندی وبری دولت»، مجله دولت پژوهی،‌ سال اول، شماره 1.
-          گیبنز، جان آر و بوریمر. (1381) سیاست پست مدرنیته، ترجمه منصور انصاری، تهران: نشر مرکز.
-          گیدنز، آنتونی. (1377) پیامدهای مدرنیت، ترجمه محسن ثلاثی، نشر مرکز.
-          لک، بهروز. (‌1385)«جهانی شدن و سرانجام نزاع گفتمانها،‌(نقد و بررسی تحلیل گفتمانی جهانی شدن)»،‌ مجله علوم سیاسی،‌ سال نهم، شماره سی و ششم.
-          مک گرو،‌ آنتونی. (1383) ‌«مفهوم پردازی سیاست جهانی»،‌ ترجمه علی مرتضویان،‌ فصلنامه ارغنون،‌ شماره 24.
-          واترز، مالکوم. (‌1379) جهانی شدن، ترجمه اسماعیل مردانی گیوی و سیاوش مریدی، سازمان مدیریت صنعتی.
-          هابرماس،‌یورگن. (1380) جهانی شدن و آینده دموکراسی: منظومه پساملی،‌ ترجمه کمال پولادی، ‌نشر مرکز.
-          هلد دیوید. (1382) جهانی شدن و مخالفان آن، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
-          Beck, Ulrick).2001( What is Globalization, Cambridge, Polity Press.
-          Hinsley, F.H.(1986) Sovereignty, 2nd edn, Cambridge University press.
-          McLuhan,M.)1969(Understanding Media: The Extension of Man. New York: New American library.
-          Modelski.G. )1974(Principles of World Politics, New York: Free Press.
-          Robertson, Ronald.(1992) Globalization, Social Theory and Global Culture, London: Sage.
-          Weber، Max).1968(Economy and Society, Bedminster, Totwa, NJ.