1
. تولیت مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) و رئیس هیأت امنای پژوهشکدة امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی.
2
دانشجوی دکترای فقه پژوهشکده امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی
چکیده
مسأله خطابات قانونیه یکی از راهحلهای ابداعی امام خمینی(ره) در پاسخ به شبهة مطرح شده در ذیل بحث ضدمیباشد. گروهی از علما در صورت اقتضای امر به شیء نسبت به نهی از ضدش، در ذیل بحث ضد، حکم به بطلان عبادات میکنند. ولیکن شیخ بهائی درصورت عدم اقتضا نیز عبادت را از باب «عدم وجود امر» باطل میداند و با این بیان بحث از ضد را بحثی بیثمر دانسته است. در پاسخ به این شبهه، جوابهای متفاوتی داده شده است. عدهای برای صحت عبادت قائل به کفایت وجود قصد ملاک و مصلحت شدند. عدهای دیگر امر به طبایع را معتبر دانستند. برخی نیز قائل به ترتب (امر طولی) شدند. ولیکن امام(ره) با بیان مقدماتی این اقوال را رد کرده و با قائل شدن به وجود امر به اهمّ، در عرض امر به مهم، یعنی وجود دو امر عرضی در کنار هم و قول به خطابات قانونیه، بدون پذیرش ترتب ، مشکل را حل کردهاند. این راه منحصر به فرد امام که خطابات قانونیه از زمره مبادی آن بوده است، بعدها به عنوان یکی از متفرّدات اصولی امام شناخته شد.