واکاوی سوءبرداشت‌های فقیهان معاصر از انگاره امام خمینی(س) در مسئله غنا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

2 . استادیار علوم قرآن و حدیث، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

تطوّر و تبدّل تدریجی نظریات امام خمینی در خصوص مسئله غنا و موسیقی به‌ویژه در دوران پس از انقلاب اسلامی به‌حسب مقتضیات عصری و پویایی آرای فقهی ایشان مسئله‌ای مبرهن و غیرقابل‌انکار است؛ اما باید دید این تطوّر فکری دقیقاً در چه حوزه‌ای صورت پذیرفته است؟ در این مقاله ثابت‌شده که امام خمینی در مجموع بیاناتشان در کتاب مکاسب محرمه، استفتائات و کلمات شفاهی خود صوت مطرب را موضوع شرعی غنا معرفی نموده‌اند... به باور نگارنده بیان ایشان در تحریر الوسیله که محل استناد قاطبه محققان در استظهار نظریه ایشان قرارگرفته در مقابل انبوه مستندات کتبی و شفاهی امام در تحدید موضوع شرعی غنا به صوت مطرب توان معارضه نداشته و به‌راحتی قابل تأویل است. در این راستا نگارنده با قیاسی دقیق میان نظریه شیخ انصاری و امام خمینی بر آن است که هر دو فقیه والامقام قائل به موضوعیّت شرعی صوت مطرب برای مفهوم غنا هستند؛ به‌این‌ترتیب که از منظر ایشان آواهای طرب‌انگیز با مجالس لهوی و الحان اهل فسق تناسب داشته و لذا هر صوت مطربی لزوماً داخل در عنوان صوت لهوی به مفهوم مذکور است.

کلیدواژه‌ها


-         ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414 ق) لسان العرب، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، دار صادر، چاپ سی‎ام.
-         امام خمینی، سید روح‎الله. (1379) تحریرالوسیله، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، چاپ اول.
-         امام خمینی، سید روح‎الله.  (1381) المکاسب‌المحرمه، قم: دفتر نشر آثار امام خمینی(ره)، چاپ هفتم.
-         امام خمینی، سید روح‎الله. (1385) صحیفه امام، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام(ره)، چاپ پنجم.
-         امام خمینی، سید روح‎الله. (1392) استفتائات، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
-         انصاری، مرتضی. (1392) المکاسب، ترجمه فاضل هرندی، قم: بوستان کتاب، چاپ هفتم.
-         ایرانی، اکبر. (1371) «دیدگاه امام خمینی درباره ماهیت غنا»، ادبستان فرهنگ و هنر، شماره 38.
-         ایماندار حمید و احسان علی‎اکبری‎بابوکانی. (1395) «سوء برداشتی تاریخی در مسئله غنا با نگاهی به نظریه شیخ انصاری»، مجله فقه دانشگاه سمنان، ش 15.
-         تویسرکانی، عبدالغفار. (1376) «رسالة فی الغناء»، بر اساس نسخه مطبوع در کتاب غنا، موسیقی، مرکز تحقیق مدرسه ولی‌عصر(عج)، قم: نشر مرصاد، چاپ اول.
-         حسینی، مجتبی. (1378) احکام موسیقی، قم: دفتر نشر معارف، چاپ پنجم.
-         حسینی مرعشی، محمد. (1376) خیرالکلام، قم: نشر مرصاد، چاپ اول.
-         خواجویی، ملا اسماعیل. (1376) «رسالة فی‎الغناء»، بر اساس نسخه مطبوع در کتاب غنا، موسیقی، رضا مختاری، محسن صادقی، مرکز تحقیق مدرسه ولی‌عصر(عج)، قم: نشر مرصاد، چاپ اول.
-         شریف کاشانی، مولی حبیب‌الله. (1376) «ذریعة الاستغناء»، بر اساس نسخه مطبوع در کتاب غنا، موسیقی رضا مختاری، محسن صادقی، مرکز تحقیق مدرسه ولی‌عصر(عج)، قم: نشر مرصاد، چاپ اول.
-         طبرسی، فضل بن حسن. (1395) مجمع‌البیان، تهران: المکتبة الاسلامیة، الطبعة الخامسه.
-         فراهیدى، خلیل بن احمد. (1409ق) کتاب العین‏، قم: نشر هجرت.‏
-         فیروزآبادی، محمد بن یعقوب. (1415ق) القاموس المحیط، بیروت: دارالکتب‎العلمیه، الطبعة‎الاولی.
-         فیض کاشانی، مولی محسن. (1401 ق) مفاتیح الشرائع، قم: مجمع الذخائر، الطبعة‎الاولی.
-         فیومى، احمد بن محمد (بی‎تا) المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، قم: دار الهجره.
-         گرجی، ابوالقاسم. (1392) تاریخ فقه و فقها، تهران: انتشارات سمت، چاپ سیزدهم.
-         مکارم شیرازی، ناصر. (1380) بحوث فقهیه هامه، قم: مدرسه امام علی(ع)، چاپ چهارم.
-         محمدی، علی. (1375) شرح مکاسب، قم: انتشارات دارالفکر، چاپ اول.
-         نجفى اصفهانى، محمدرضا. (1376) «الروضة الغناء»، مطبوع در کتاب غنا، موسیقی رضا مختاری، قم: نشر مرصاد، چاپ اول.