اندیشه‌های قرآنی انعکاس یافته در شعر امام خمینی(ره) با رویکرد بینامتنیت‌ضمنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران.

2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران (نویسنده مسئول).

3 استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران.

چکیده

بینامتنیت روش هم­گرایی متون بر مبنای تأثیر بر یکدیگر و شکل‌گیری معنای متن به وسیلۀ متون دیگر است. به عبارت دیگر، بینامتنیت، روش تأثیرپذیری از متون قبل و تأثیرگذاری بر متون بعد است. ژنت بینامتنیت را در مفهوم محدود، حضور هم‌زمان متنی در متن دیگر به‌کار برده و تعریف وی از بینامتنیت در سه سطح است: سطح خیلی آشکار یا همان نقل ‌قول، سطح­ کمتر آشکار و پنهان شده ارتباط دو متن و سطحی با­ کمترین وضوح­ که ضمنی است و در آن اشارۀ پنهانی متنی به متن دیگر مورد نظر است و شامل­ کنایات، استعارات و تلمیحات می ‌باشد­‌؛ به گونه‌­ای­ که درک کامل متن، بدون فهم اشارات­ آن ­امکان‌پذیر نباشد. پژوهش حاضر، پژوهشی ­کیفی با روش توصیفی- تحلیلی و بر اساس منابع ­کتابخانه‌ای با هدف تبیین بینامتنی ضمنی قرآن در اشعار امام خمینی است؛ لذا به واکاوی آن دسته از اشعار امام­ خمینی‌­که بر اساس سطح بندی بینامتنی ژنت رابطۀ بینامتنی ضمنی با کلام الهی دارند پرداخته شده است. نیز یافته­‌های این پژوهش بیان کننده ارتباط وسیع شعر امام­ خمینی با آیات قرآن کریم است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آذر، امیر اسماعیل. (1394) قرآن در شعر پارسی، تهران: انتشارات سخن.
- آلن، گراهام. (1397) بینامتنیت، ترجمه پیام یزدانجو، تهران: نشر مرکز، چاپ ششم.
- امام خمینی، سید روح الله.(1393) دیوان امام، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، چاپ شصتم.
- بهزادی اندوهجردی، حسین. (1373) سیری در بدیع، تهران: نشر صدوق.
- جزایری، سید نعمت الله. (1396) قصه­های قرآن و انبیاء، قم: انتشارات کتاب جمکران، چاپ پنجم.
- جمشیدیان، همایون. (1393) «تحلیل غزلی از مولوی بر مبنای رویکرد بینامتنی به قرآن»، فصلنامۀ پژوهش‌های ادبی­- قرآنی، سال دوم، صص 27-47.
- جوادی آملی، عبدالله. (1392) تسنیم، تفسیر قرآن کریم، قم: مرکز نشر اسراء.
- حافظ شیرازی، شمس الدین محمد. (1390) دیوان حافظ، به تصحیح محمد قزوینی و قاسم غنی، تهران: انتشارات زوار، چاپ دهم.
- حبیبی، ابوالفضل. (1387) «بررسی دیوان اشعار امام خمینی (ره) و تحلیل تلمیحات آن»، ماهنامه کتاب ماه ادبیات، شماره14، پیاپی128، صص37- 47.
- داد، سیما.(1395) فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: انتشارات مروارید، چاپ هفتم.
- سعدی شیرازی، مصلح بن عبدالله. (1373) کلیات سعدی، به تصحیح محمدعلی فروغی، تهران: انتشارات نگاه.
- سلطانی رنانی، مهدی. (1388) «تجلیات معارف قرآنی در دیوان اشعار امام خمینی»، مجموعه مقالات همایش اندیشه­های قرآنی امام خمینی(س)، صص349- 365.
- قرائتی، محسن. (1397) تفسیر نور، تهران: مرکز فرهنگی درس­هایی از قرآن، چاپ سیزدهم.
- کرمی، موسی؛ حسینعلی قبادی؛ ناصر نیکوبخت و غلامحسین غلامحسین زاده. (1392) «تحلیل بینامتنی داستان مار و مرد سیمین دانشور»، فصلنامۀ تخصصی مطالعات داستانی، سال اول، شمارۀ 3، صص 37- 48.
- نامور مطلق، بهمن.  (1394) درآمدی بر بینامتنیت(نظریه ها و کاربردها)، تهران: انتشارات سخن، چاپ دوم.
- نامور مطلق، بهمن.  (1395) بینامتنیت (از ساختارگرایی تا پسامدرنیسم)، تهران: انتشارات سخن.
- نامور مطلق، بهمن.   (1386) «ترامتنیت مطالعۀ­ روابط یک­ متن­ با دیگر متن­ها»، پژوهشنامه علوم انسانی، شماره 56، صص83- 98.
- نجم الدین رازی. (1375) مرصاد العباد، به تصحیح محمد امین ریاحی، تهران: انتشارات علمی، چاپ نهم.