انقلاب در شبه پیرامون: نمونه ایران(ترجمه)

نویسنده

استادیار گروه جامعه شناسی، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

 این مقاله به بررسی انقلاب اسلامی ایران در چهارچوب نظریه نظام جهانی می‌پردازد. نویسنده مدعی است که انتقال ایران از شیوه تولید غیر سرمایه‌دارانه به اقتصاد جهانی، تضادهای اقتصادی ـ سیاسی شدیدی را به وجود آورد. ماهیت شبه پیرامونی ایران باعث شد که شاه دولت را به سمت نهادهای قدرتمند غیر سرمایه‌دارانه (مسجد و بازار) گسترش دهد. بحران سیاسی حاصل از این امر همراه با تورم ساختاری و مشکلات اقتصادی، کشور را فرا گرفت و بدین ترتیب بحران ملی حاصل همراه با فقدان مشروعیت، نظام سیاسی موجود را در هم شکست. این تحلیل به دو سطح توجه دارد: پویایی‌های داخلی (طبقه) و پویایی‌های خارجی (اقتصاد جهانی). در سطح اول، نقطه آغاز روابط تولید ماقبل سرمایه‌داری ایران است و در سطح دوم تضادهای حاصل از جذب ایران در بازار جهانی. تحقیق حاضر به منظور روشن ساختن این تضادها، چهار دوره را به عنوان نمونه بررسی می‌کند: دوره مصدق (1953 - 1951 / 1332 - 1330)، انقلاب سفید (1963 - 1961 / 1342 - 1340)، زمان کسب منزلت شبه پیرامونی (1351 / 1973) و بالاخره آستانه انقلاب اسلامی (1355 / 1977).
خلاصه ماشینی: "واگذاری کمکهای ایالات متحده طبق قانون عمومی 480 (استفاده از مازاد کشاورزی ایالات متحده به عنوان کمک خارجی) رقابت داخلی را کاهش داد و باعث افزایش و تعدیل الگوهای مصرف در امتداد الگوی غربی شد و ایران را وابسته‌تر ساخت (مورگان، 1979، 129)، [تا جایی که] در اواسط دهه 1970 / 1349 این میزان وابستگی به کشاورزی ایالات متحده برای کشوری که پانزده سال قبل خودکفا بود، بسیار تعجب‌انگیز می‌نمود. [در این زمان] در حالی که ایالات متحده خود را با نخستین بحران اقتصادی عمده که دیگر رو به زوال گذاشته بود، منطبق می‌کرد (یعنی مشکل [شناخته‌شدن] طلا به عنوان پشتوانه پول و به دنبال آن کاهش ارزش دلار)، ایران خود را برای وارد آوردن ضربه نهایی آماده می‌ساخت. به طور خلاصه، این استراتژی متضمن کنش ستیزه‌جویانه دولتی از سوی کشوری پیرامونی برای کسب بازار داخلی خود (و احتمالا بازارهای منطقه‌ای) از طریق قرارداد با اقتصاد جهانی و به دنبال آن کاهش قدرت سیاسی ـ اقتصادی مرکز بود (1979،77). نقش سیاسی ایران به عنوان ژاندارم مرکز، خود به مشکلات اقتصادی ایران پس از سال 1977 / 1356 افزوده و به تشدید تضادهای موجود در داخل ایران کمک کرد، برای مثال: 1) در برنامه پنجم توسعه (1978 - 1973 / 1357 - 1352) پرداختهای نظامی، بیست و چهار درصد از بودجه 29 میلیارد دلاری بود و این خود حوزه‌های ضروری مانند کشاورزی را از بودجه بی‌نصیب می‌ساخت. Albany: State University of New York Press. New York: Oxford University Press."

کلیدواژه‌ها