بررسی الگوی علم‌شناسی سنخیت محور با تأکید بر دیدگاه امام خمینی (ره)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد بازنشستۀ دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 طلبه سطح چهار حوزۀ علمیه، دانشجوی دورۀ دکتری حکمت متعالیه، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران. (نویسندۀ مسئول)

3 دانشجوی دکتری عرفان و تصوف، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

چکیده

دانشمندان علم اصول به‌طورمعمول پیش از تعریف علم اصول و بیان موضوع آن، بحثی درباره موضوع علم و به‌تبع آن، بحث از ملاک وحدت و تمایز علوم را مطرح نموده‌اند. هرچند مسئلۀ تمایز و تغایر علوم امری مسلم و بدیهی است؛ ولی در خصوص چیستی عامل تمایز و جدا شدن آن‌ها از یکدیگر اختلاف دیدگاه‌هایی وجود دارد. در مورد ملاک تمایز و وحدت علوم سه نظریۀ مهم مطرح گردیده است: الف) نظریۀ قدما و مشهور اهل منطق که تمایز علوم را به موضوعات علوم گره‌زده‌اند؛ ب) نظریۀ آخوند خراسانی که تمایز علوم را به اغراض و غایت علوم دانسته است؛ ج) نظریۀ امام خمینی که ملاک وحدت و تمایز علوم را به سنخیت نهفته در ذات مسائل علوم می‌داند. این نوشتار پس از بیان تفصیلی دیدگاه امام خمینی به بررسی و واکاوی آن پرداخته و درنهایت با روش توصیفی - تحلیلی به این نتیجه رهنمون شده که سنخیت میان مسائل علوم، فرع بر سنخیت موضوعات و محمولات آن‌هاست؛ ازاین‌رو الگوی علم‌شناسی سنخیت محور، معیار صحیحی برای تبیین وحدت و تمایز میان علوم به شمار نمی‌آید.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • آخوند خراسانی، محمدکاظم (1409 ق). کفایة الاصول. قم: مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام.
  • ابن‌سینا، حسین بن علی (1405 ق). النجاة فی الحکمة المنطقیة و الطبیعیة و الالهیة. بیروت: منشورات دارالآفاق الجدیدة.
  • امام خمینی، سید روح‌الله (1415 ق). مناهج الوصول الی علم الاصول. قم: مؤسسه تنظیم نشر و آثار امام خمینی(ره).
  • ایروانی، باقر (1429 ق). کفایة الاصول فی اسلوبها الثانی. نجف اشرف: مؤسسه احیاء التراث الشیعی.
  • خمینی، حسن (1434 ق). الافادات و الاستفادات. قم: مؤسسه تنظیم نشر و آثار امام خمینی (ره).
  • رازی، قطب‌الدین (1384). تحریر القواعد المنطقیة فی شرح الرسالة الشمسیة. قم: انتشارات بیدار.
  • سبحانی تبریزی، جعفر (1423 ق). تهذیب الاصول (تقریرات ابحاث امام خمینی). قم: مؤسسه تنظیم نشر و آثار امام خمینی.
  • سبزواری، ملاهادی (1348). شرح غرر الفرائد. تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل.
  • شاهرودی، حسین (1396). الاصول المنتجة فی الفقه. قم: آل المرتضی (ع) للتحقیق و النشر.
  • شریف‌زاده، بهمن (1386). عرض ذاتی و جایگاه موضوع در علوم. تهران: انتشارات امیرکبیر.
  • صدر، محمدباقر (1418 ق). دروس فی علم الاصول. قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
  • طباطبایی، محمدحسین (1416 ق). نهایة الحکمة. قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
  • فاضل لنکرانی، محمد (1381). اصول فقه شیعه. قم: مرکز فقهی ائمه اطهار (ع).
  • لاریجانی، صادق (1391). تمایز علوم. فصلنامۀ پژوهش‌های اصولی،4(15)، 7-37. https://www.juosul.ir/article_110696.html
  • مرتضوی لنگرودی، محمدحسن (1376). جواهر الاصول (تقریرات ابحاث امام خمینی). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
  • مصطفوی فرد، حامد (1395). سیر تطور الگوهای تمایز علوم در اندیشۀ متفکران مسلمان. مجلۀ پژوهش‌های فلسفی،10(18)، 125-152. https://philosophy.tabrizu.ac.ir/article_14802.html
  • هیدجی، محمد (1433 ق). تعلیقات علی شرح المنظومة. قم: منشورات بیدار.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار