مسئولیت مدنی برهم زدن نامزدی بر مبنای قاعده غرور با رویکردی بر آرای امام خمینی(س)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری فقه و حقوق دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

2 دانشیار گروه فقه و حقوق دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران.

چکیده

نامزدی، قراردادی است که بین دو نفر به‌منظور ازدواج در آینده بسته می‌شود. مطابق قوانین موضوعه فعلی (ماده 1035 ق.م)، نامزدی عقد جایزی بوده و قبل از اجرای صیغه عقد، هیچ الزامی برای طرفین وجود ندارد و هریک از آن‌ها می‌توانند از وصلت خودداری کنند و طرف مقابل نمی‌تواند او را مجبور به ازدواج کند؛ اما یکی از مهم‌ترین مباحثی که در این مورد به لحاظ ضرورت رعایت حریم شرعی در روابط افراد و جلوگیری از تضییع حقوق آنان از سوی دیگر، مطرح است این‌که طرفین تا چه حدّی در قبال تعهد به نامزدی، مسئولیت دارند و آیا در صورت به هم خوردن آن می‌توانند از هم مطالبه خسارت کنند؟ بر همین مبنا، نوشتار حاضر درصدد است تا با رجوع به منابع معتبر و غنی فقهی به این نتیجه برسد که خسارت وارده توسط شخص برهم زننده نامزدی با توجه به‌قاعده فقهی معتبر و مقبول غرور، در صورت نداشتن علت موجه، شرعاً قابل مطالبه بوده و این حق، منافاتی با حق برهم زدن اصل نامزدی نیز نخواهد داشت.

کلیدواژه‌ها


-         ابن فارس، احمد بن زکریا. (1404 ق) معجم مقائیس اللغه، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم.
-         ابن منظور، جمال‌الدین محمد بن مکرم. (1405 ق) لسان العرب، قم: نشر ادب حوزه.
-         امام خمینی، سید روح‌الله. (1421 ق) کتاب البیع، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
-         امامی، اسدالله و سید حسن صفایی. (1391) مختصر حقوق خانواده، تهران: انتشارات میزان.
-         امامی، سید حسن. (1391) حقوق مدنی، تهران: انتشارات میزان.
-         انصاری، مرتضى بن محمدامین. (1415 ق) کتاب النکاح، قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى.
-         ایروانى، باقر. (1426 ق) دروس تمهیدیه فی القواعد الفقهیه، قم: دارالفقه للطباعة و النشر.
-         جرجانى، سید امیر ابوالفتح حسینى. (1404 ق) تفسیر شاهى، تهران: انتشارات نوید.
-         حسینی مراغی، میرعبدالفتاح. (1418 ق) العناوین، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
-         حسینى شیرازى، سید محمد. (1413 ق) القواعد الفقهیه، بیروت: مؤسسه امام رضا(ع).
-         حسینى عاملى، سید جواد بن محمد. (1419 ق) مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
-         حکیم، سید محمد. (1371 ق) نهج الفقاهه، نجف اشرف: مطبعة العلمیه.
-         راغب اصفهانى، حسین بن محمد. (1412 ق) مفردات الفاظ القرآن، سوریه: الدار الشامیه.
-         سبحانی، جعفر. (1416ق) نظام النکاح فی الشریعة الاسلامیة الغماء، قم: مؤسسه امام صادق(ع).
-         شهید ثانی، زین‌الدین بن علی. (1413 ق) مسالک الافهام، قم: مؤسسه معارف اسلامی.
-         شیخ طوسی، محمد بن حسن. (1390 ق) الاستبصار، تهران: دار الکتب الإسلامیه
-         شیخ طوسی، محمد بن حسن. (بی‌تا) الخلاف، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
-         طاهری، حبیب‌الله. (1418 ق) حقوق مدنی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
-         طباطبایی، سید علی. (1420 ق) ریاض المسائل، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، چاپ اول.
-         طریحی، فخرالدین.(1408 ق) مجمع البحرین، تهران: کتاب‌فروشی مرتضوی.
-         فاضل لنکرانى، محمد. (1416 ق) القواعد الفقهیه، قم: چاپخانه مهر.
-         فخرالمحققین حلی، محمد بن حسن بن یوسف. (1378 ق) إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
-         فراهیدى، خلیل بن احمد. (1410 ق) کتاب العین، قم: نشر هجرت.
-         فیومى، احمد بن محمد مقرى. (بی‌تا) المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، قم: منشورات دار الرضی.
-         کاتوزیان، ناصر. (1390) حقوق خانواده، تهران: شرکت سهامی انتشار.
-         گرجی، ابوالقاسم. (1392) بررسی تطبیقی حقوق خانواده، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-         لطفی، اسدالله. (1385) قواعد فقه مدنی، تهران: انتشارات سمت.
-         لطفی، اسدالله. (1388) حقوق خانواده، تهران: انتشارات میزان.
-         محقق داماد، سید مصطفی. (1382) قواعد فقه (بخش مدنی)، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
-         محقق کرکى، على بن حسین. (1414 ق) جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم: مؤسسه آل البیت(ع).
-         مصطفوى، سید محمدکاظم. (1421 ق) مائة قاعدة فقهیة، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
-         مطهری، مرتضی. (1376) نظام حقوق زن در اسلام، تهران: صدرا.
-         مکارم شیرازی، ناصر. (1424 ق) کتاب النکاح، قم: انتشارات مدرسه امام على بن ابی‌طالب علیه‌السلام.
-         مکارم شیرازی، ناصر. (1411 ق) القواعد الفقهیه، قم: انتشارات مدرسه امیرالمؤمنین(ع).
-         موسوی بجنوردى، سید حسن. (1419 ق) القواعد الفقهیه، قم: نشر الهادی.
-         موسوی بجنوردى، سید محمد. (1401 ق) قواعد فقهیه، تهران: مؤسسه عروج.
-         نجفی، محمدحسن. (1981) جواهر الکلام، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ هفتم.